Herfst 2020.......Paddenstoelentijd deel 3: Russula's

Ik merk dat het me steeds vaker  lukt  een paddenstoel direct op naam te brengen. Dat mag intussen ook wel. Veelal ga ik af op uiterlijke kenmerken. Helaas is dat is niet altijd voldoende. Dan denk ik vooral aan de vele soorten mycena's en russula's. Over de mycena's heb ik al eerder iets geschreven. Dat kun je HIER nalezen.

Regenboogrussula

Ook Russula's komen veel voor en hebben meestal een felgekleurde en licht ingedeukte hoed met witte steel. De meeste verschijnen bij hevige regenval al in juni; ze behoren tot de vroege herfstsoorten. Later in het najaar zie je ze minder. Het is niet moeilijk om een paddenstoel van dat geslacht te herkennen, maar het is (enkele uitzonderingen daargelaten) wel moeilijk om de juiste soort te bepalen en er een naam aan te verbinden. Er komt namelijk vaak meer bij kijken dan alleen het uiterlijk.

Russula’s zijn te herkennen aan 1.) een witte tot oranjekleurige sporenafdruk (daarvoor moet je onderzoek doen). 2.) dikvlezige, op regelmatige afstand van elkaar staande en bijna vrijstaande lamellen die, met uitzondering van de Regenboogrussula, altijd gemakkelijk verbrokkelen. 3.) het ontbreken van een velum (vlies) op de steel,  4.) de hoedhuid kun je afpellen  en  5.) ze hebben doorgaans een stevige witte steel die gemakkelijk breekt; alsof het een krijtje is.

Scherpe kamrussula

Broze russula

Schotelrussula

 In “De grote paddenstoelengids voor onderweg” van Ewald Gerhardt, worden 48 soorten kort behandeld, maar er zijn meer dan 120 soorten in dit geslacht dat algemeen voorkomt in Nederland en Vlaanderen. Probeer die maar eens allemaal te onderscheiden.

Roze berkenrussula

Grofplaatrussula

Hoewel je wel enigszins op de kleur van de hoed kunt afgaan,  is die vaak erg verscheiden (enkele soorten uitgezonderd). De Regenboogrussula (Russula cyanoxantha) dankt zelfs zijn naam aan de grote variatie in kleur van de hoed; een mengsel van paars, grijs, blauw, groen en geel. De verbleekte Broze russula (Russula fragilis) lijkt sterk op de Roze berkenrussula (Russula betularum) en ook de Duivelsbroodrussula  en Zwartpurperen rusulla hebben veel gelijkenis. Zeker als het oudere exemplaren betreft. Dan zijn er sommige soorten zoals de Grofplaatrussula (Russula nigricans), die verkleuren bij beschadiging. De kleur is trouwens ook afhankelijk van hoe vers een exemplaar is. 

Kortom: je kunt niet altijd alleen afgaan op uiterlijk en kleur...................................

Duivelsbroodrussula

Geelwitte russula

Gele berkenrussula

Beukenrussula

Russula's zijn symbionten; je vindt ze altijd in nabijheid van bomen. Hoewel sommige soorten, zoals bijvoorbeeld de Geelwitte russula (Russula ochroleuca) niet echt een voorkeur lijken te hebben, is dat bij andere soorten weer wel het geval. Zo vind je de Duivelsbroodrussula (Russula sardonia) aan de voet van de grove den en de Braakrussula's (Russula emetica) komen voor op natte gronden. Sommigen zijn nog specifieker; de Gele berkenrussula tref je voornamelijk aan bij berken en de Beukenrussula (Russula fellea) uiteraard bij beuken. Het is dus soms aan te raden om bij het determineren van de soort naar de boom te kijken waarbij je hem aantrof.

Vissige russula

Over het algemeen heb je eigenlijk een microscoop of chemicaliën zoals ijzersulfaat (FeSO4) nodig, of je moet af gaan op subjectieve kenmerken zoals smaak en geur. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan de reuk van ingeblikt appelmoes bij de Geelwitte russula, van camembert (Scherpe kamrussula), oude kaas (Berijpte russula)l, fruitig (Broze russula) of van vis (Vissige russula). 

Dat is waar ik moeite  mee heb. Het lukt me vaak (meestal) niet om aan de hand van de smaak of geur de soort te bepalen. Gelukkig zijn er mensen in de paddenstoelenwerkgroep die dat wel kunnen.

Berijpte russula

Violetgroene russula

Berijpte russula

 Je treft zelden mooie gave exemplaren aan; ze zijn vaak aangevreten door slakken en kleine knaagdieren,  zijn vuil en bedekt met zand. Ze nodigen daarom  soms niet echt uit om er een foto van te maken. Gevolg is dat je je dan ook niet zo verdiept in de soort. Misschien dat het daardoor komt, dat ik nog te weinig van Russula's af weet.