Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


Posts tonen met het label Amsloberg. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Amsloberg. Alle posts tonen

donderdag 19 september 2013

De Groote Peel

Vanaf 1951 werden delen van de Groote Peel aangekocht door Staatsbosbeheer en sinds 1993 heeft het de status van Nationaal Park. In Nederland zijn twintig Nationale Parken. Nationaal Park de Groote Peel is één van de laatste, grotendeels ontgonnen hoogveengebieden en één van de 161 gebieden in Nederland die toegewezen zijn als Natura 2000 gebied. Natura 2000 is een Europees natuurbeschermingsproject, waarin invulling wordt gegeven aan de verplichtingen die voor Nederland voortvloeien uit de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Binnen Nederland wordt de Ecologische Hoofdstructuur  het belangrijkste netwerk. In een eerdere blog heb ik al een en ander over het grote belang van dit netwerk verteld. Alle Natura 2000-gebieden liggen binnen de EHS.

de Peel, op basis van oude Tranchotkaarten, met huidige plaatsen.
Het voormalige hoogveengebied is een restant van de Peel, een grotendeels verdwenen 30.000 ha. groot gebied op de grens van N.Brabant en Limburg. Voor de betekenis van * Pedelo, het toponiem van peel, zijn veel verklaringen te vinden.

In Tijdschrift de Maasgouw, 1964/aflevering 1, geeft A. Schrijnemakers hierover een hele uiteenzetting.
Al de gegevens samenvattend, komt hij tot de volgende conclusie: * Pedelo = een "Bos met sponsachtige open plekken". Kortweg: "Veen-bos".

De Peel moet oorspronkelijk een gebied met ongeveer een lengte van 40 km en een breedte van 7 à 8 km zijn geweest!!! Het liep van Grave richting Weert en dan door tot het Belgische Neerpelt en Overpelt. Neerpelt betekent "laag peel", Overpelt betekent "hoog peel". Het moet toen een zeer ondoordringbaar gebied zijn geweest. P.E. de la Court, landdrost van Brabant,  omschreef het in 1841 als volgt: “Alle de woeste gronden, onder den algemeenen naam van "Marais de Peel" bekend, strekken zich in lengte uit tot tenminste elf en een half uur gaans, en in de breedte bij doorsnijding van twee tot vijf uren, zonder dat deze ruimte wordt afgebroken door eenigen tusschenliggenden bebouwden grond. Het is een akelige en eentonige woestenij, noch boom, noch struik verlustigt het oog”.

Door turfwinning en de daarop volgende ontginning tot landbouwgrond, is het grootste deel van dit hoogveengebied verdwenen. Wat overbleef is nog ongeveer 4000 hectare. De Peel bestaat nu nog slechts uit “eilandjes” omringd met een door mensen gemaakt landbouwgebied.
Nationaal Park De "Groote Peel",  ligt op het grond- gebied van Asten, Meijel en Nederweert en is zo'n 1400 hectare groot.(waarvan 640 ha. in de gemeente Nederweert). Op Limburgs grondgebied spreekt men van  "Ospelse Peel" en aan de Brabantse kant van de grens heet het "Astense Peel".
De andere hoogveengebieden die nog over gebleven zijn, zijn de Deurnesche Peel en de Mariapeel.

Dit is de turf waar het zo'n 150 jaar geleden om te doen was

Huidige situatie van Nationaal Park de Groote Peel
Zo'n duizend jaar geleden zijn de bewoners rondom de Groote Peel begonnen met turfwinning op kleine schaal en voor eigen gebruik. Turf is gedroogd (zwart)veen, ontstaan uit fijnbladige veenmossen. Ze staken de turven als brandstof voor verwarming en om te koken.

Ongeveer 150 jaar geleden had De Groote Peel nog overwegend hoogveenlandschap: een relatief hoog ge- legen, bijna boomloos, bultig moeras. Maar ook droge gebieden met heide op een zandrug, o.a. de Amsloberg. Pas door de grootschalige turfwinning in de periode 1850 - 1930 en de daarop volgende ontginning tot landbouwgrond, is het grootste deel van dit hoogveen- gebied verdwenen. Omdat hout als brandstof schaarser werd, werd turf nl. een belangrijke brandstof (zowel voor privégebruik als voor de industrie). In de jaren na 1880 werd het vooral ook gebruikt als turfstrooisel.

Dijk met links het Steltloperven en rechts Aan 't Elfde
De 'littekens' door deze vervening hebben gezorgd voor variatie in het natuurlandschap: water, moeras, heide, velden vol pijpenstrootje, zandbulten en kleine stukjes bos. Terwijl het winnen van de turf aan Brabantse kant vooral bedrijfsmatig gebeurde, werd dit aan aan de Limburgse kant van de Astensche Moostscheiding niet zo grootschalig aangepakt. Daardoor zie je nu 2 verschillend “gemaakte” wijde- en weidse vergezichten en natte en droge natuurlandschappen in De Groote Peel.
In mijn volgende blog vertel ik wat meer over het ontstaan van die verschillen.

Bescheid of Astensche Moostscheiding, met rechts de grote plas "Aan 't Elfde"
Door deze bijzondere natuur is er een grote verscheidenheid aan flora en fauna. De Groote Peel is vooral van groot belang voor watervogels; er broeden een kleine honderd vogelsoorten en talloze trekvogels strijken er voor langere of kortere tijd neer in voor- en najaar. Vandaar dat het park ook een internationaal erkend 'wetland' is. (de aanwijzing is geschiedt op basis van een internationaal verdrag; de Ramsar-conventie).
De maatregelen die Staatsbosbeheer neemt, zijn niet alleen gericht op het vasthouden van het water, maar ook op handhaven van de rust in het gebied en voorkomen dat het dichtgroeit met bomen en struiken.

zondag 8 september 2013

Amsloberg

Hoewel de “Groote Peel” niet direct in de Weerter omgeving ligt, is het gebied, in het kader van de EHS, van groot belang voor met name het Weerter Bos. Het is geoormerkt als Natte Natuurparel. Verbindingen tussen "natuur- eilanden" zijn van groot belang voor het voortbestaan van soorten en het oplossen van de verdrogingsproblematiek. Hierover heb ik al geschreven in mijn blog over de Ecologische Hoofdstructuur.
Er wordt o.a. gewerkt aan verbindingen van de Groote Peel naar de andere grote peelvennen (Deurnese Peel en Mariapeel), naar de kleine Peelrestanten (Groote Moost, Sarsven,de Banen, Schoorkuilen, Roeventerpeel) en via de Kievitsloop (van oudsher gevoed vanuit de Grote Peel), wordt waarschijnlijk verbinding gemaakt met het Weerter Bos. Het plan sluit goed aan bij het plan "herinrichting Stroomgebied Oude Graaf".


De meeste mensen kennen de Groote Peel als natuur- landschap van afwisselend ontoegankelijk veenmoeras, plassen en vaarten. Minder bekend is dat er ook hoge en droge zandruggen aan de rand van het veen liggen, zoals Aan den Berg en Amsloberg (bij de 10e baan). Hier zie je open heideterreinen, hooggelegen stukken stuifzand en vlakten met pijpenstrootje. Waarschijnlijk was dit ook de oudst bewoonde plek in de Peel. Staande op het hoogste punt heb je een prachtig uitzicht over de wijde, eindeloos lijkende "leegte". Er is nauwelijks een plek te vinden die zo’n rust uitstraalt als de Amsloberg.

Amslo is een verbastering van Ansel en lo. De naam Ansel(m) komt van het Oud-Germaans *ans(i)- "Goden" en *χelma- "helm, bescherming" en betekent “onder bescherming van de Goden”. De naam Lo heeft etymologisch meerdere betekenissen. Hier gaat het mijns inziens terug op het Germaanse *lauhaz, waarmee bedoeld wordt "open vlakte die hoger gelegen is dan zijn omgeving" en omgeven is door bossen, heide- velden en zandverstuivingen. Amsloberg was dus een plek waar de mensen zich blijkbaar veilig voelden.
In Ospeldijk ligt een straat, Anselberg, die aan dit verleden herinnert.

100 Jaar geleden was er vanwege begrazing weinig bos bij de Amsloberg. Door verdroging, toenemende voedselrijkdom en het achterwege blijven van begrazing, is dit veranderd en hebben bomen, struiken en grassen steeds meer de overhand gekregen.
Als je de natuur nu dan ook zijn gang zou laten gaan, was het gebied binnen 25 jaar bos…

Begrazing door de Blonde d’Aquitaine, omdat dit rund kan leven van een karig rantsoen.
Begrazing, vroeger door schapen, nu door koeien en IJslandse paarden, moet het wijdse landschap in stand houden. Vee in natuurgebieden is niet nieuw. Vroeger lieten de boeren uit de buurt hun vee grazen op alle plaatsen waar maar wat eetbaars te vinden was. Natuurbeheer was niet het doel van de begrazing. Tegenwoordig wel. Er lopen niet zo veel dieren, waardoor meer en minder sterk begraasde plekken ont- staan en de natuurlijke begroeiing gevarieerd blijft. De effecten op de Amsloberg zijn goed te zien; bos, gras- land, heide en velden vol pijpenstrootje wisselen elkaar af. Deze variatie trekt een diversiteit aan dieren aan




Grotere kaart weergeven

Blogarchief