Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


Posts tonen met het label glimmerinktzwam. Alle posts tonen
Posts tonen met het label glimmerinktzwam. Alle posts tonen

woensdag 21 januari 2015

Paddenstoelen in de winter

Paddenstoelen hebben niet perse de herfst nodig om te groeien en je vindt ze dan ook in de zomer en de lente. Maar ook in de winter zijn er paddenstoelen die niet opgeven. Meerdere soorten zoals trilzwammen, korstzwammen en boleten zijn goed bestand tegen de vorst. Ook houtzwammen (Polyporaceae) zoals elfenbankjes en tonderzwammen overleven de vorst met gemak.

Je kunt dus het hele jaar genieten. Ik plaatste vorig jaar al een blog over trilzwammen zoals judasoor en gele trilzwam. Ook dit jaar trof ik o.a. in de Moeselpeel verschillende mooie exemplaren van de gele trilzwam aan. Wil je wat meer over trilzwammen weten, klik dan even op de link.

 
Deze taaie rakker wordt Winterhoutzwam (Polyporus brumalis) genoemd, omdat ie zich vaak in de wintermaanden laat zien. Hoewel er overlap is, verschijnt deze zwam toch hoofdzakelijk pas vanaf november tot april. Hij overleeft dus een hele winter. Het is een eenjarige paddenstoel met een grijs- tot rood- of donkerbruine platte of ingedeukte hoed. Vaak met golvende rand. Het oppervlak is fijn viltig en bezet met heel fijne haartjes. Het is een saprofiet. De zwam komt dus voor op dode takken, stammen en stronken van voornamelijk loofbomen als berk, els, eik en beuk. Je vindt ze zelden op naaldbomen in elk geval.

De Winterhoutzwam heeft geen lamellen, maar buisjes. Deze zijn 2-4 mm lang en lopen iets af op de steel. Ze zijn crémewit tot okerkleurig. De poriën zijn rond of hoekig tot langgerekt, met dezelfde kleur als de buisjes. Er zitten 2-3 poriën per mm. De steel is 1-7cm x 2-8 mm groot, fijn viltig-schubbig, bruin tot grijsbruin. Het vlees is leerachtig, taai en wittig. De soort is dan ook niet eetbaar.

Een zwam die ook niet "warm of koud" wordt van de winter, is de Echte tonderzwam. Deze groeit op dode of halfdode bomen, waarbij berken de voorkeur genieten. Afhankelijk van hun gastheer, kunnen ze tientallen jaren oud worden. Een voorbeeld daarvan zie je hierboven. Omdat ze zo langzaam groeien, is verwijdering ervan niet gemakkelijk. Aangezien dode en zwakke bomen meestal niet meer opgeruimd worden, gaat het weer goed met de tonderzwam. Hoewel.......
In augustus 2013 werd aangifte van diefstal op de Veluwe gedaan van ongeveer 150 tonderzwammen, die met een bijl of zaag verwijderd waren. Men vermoedt dat m.n. Aziatische zwammenrovers er medicijnen (of drugs) mee maken. Hopelijk zijn dit incidenten.
Deze zwam werd in het verleden gebruikt voor het maken van vuur. De tondel, dit waren plukjes van het gedroogde zachte binnenste, werd samen met een vuursteentje in een tondeldoos meegenomen. Met de vonken die ontstonden door met een metalen ring (het "vuurslag") tegen het vuursteentje te slaan, werd de tondel aangestoken, waarna met de smeulende tondel een houtvuur kon worden aangelegd door te blazen tot je een vlammetje kreeg. Uiteraard vergde dit de nodige behendigheid. Toen de in 1844 door een Zweed uitgevonden lucifer, begin 20e eeuw gemeengoed werd, betekende dat het einde van de tondel. Hoe je een goede tondel maakt, kun je HIER lezen.

 
Ik vond deze peervormige stuifzwammen in de Moeselpeel en zoals je ziet, groeit deze zwam in groepen op vermolmde stronken en houtresten in loofbossen. In Nederland is het een algemeen voorkomende soort.
Bij het verouderen slijt het buitenste laagje af zodat een bleek en stevig laagje (net een velletje papier)over blijft ter bescherming. Tijdens het rijpen ontstaat een gaatje midden de hoed waarlangs de sporen naar buiten stuiven als er iets op valt. Een regendruppel is al voldoende. Je kunt deze zwam zelfs na de winter nog zo aantreffen.

De peervormige stuifzwam is 1-6 cm hoog en heeft de vorm van een omgekeerde peer. Jonge exemplaren zijn vuil wittig en soms bezet met fijne, donkere wratjes. Oudere exemplaren zijn, zoals je bij de vorige foto's kon zien, kaal en olijfbruin.

Deze oesterzwammen zijn ook echte "winterzwammen". De kleur varieert van beigegrijs, grijslila, blauwgrijs of bruingrijs. Naarmate ze ouder worden verbleken de kleuren en oude exemplaren zijn vaak donkerbruin.
Ze behoren tot de groep paddenstoelen die lichte vorst weten te weerstaan, doordat zij een soort antivries aanmaken. Mochten ze in de winter uitdrogen, dan kunnen ze dat toch een tijdje uitzingen en zwellen in de regen weer op.

 
In de vrije natuur komt de Gewone oesterzwam (Pleurotus ostreatus) voor in bundels op verzwakte bomen (m.n. bij stamwonden) en op oude stronken van loofbomen. Vooral op beuken, populieren en wilgen. Ze verschijnen pas laat in het jaar en je kunt ze tot eind januari vinden, als het tenminste niet té hard vriest. Meer weten over de Gewone oesterzwam?  Klik dan HIER op.

Oranje oesterzwam
Een bijzondere oesterzwam die ik vond op de Houtsberg in Nederweert-Eind, is de Oranje oesterzwam. Deze is pas in  2007 voor het eerst in ons land waar genomen. In tegenstelling tot de andere oesterzwammen is deze soort niet eetbaar. Meer over deze soort kun je HIER lezen.

De Oranje aderzwam is een opruimer van dood hout. Vaak te zien op dode takken die nog aan de boom hangen, maar ook op dode, (deels) ontschorste stammen. De zwam heeft een voorkeur voor eik, maar wordt ook op beuk of berk gevonden. Het is een plaatjesloze vlieszwam die niet in de vorm van een paddenstoel met een hoed en een steel en met plaatjes of buisjes verschijnt, maar met een korstvormig vruchtlichaam.

Hij is aan de randen helder oranjegeel tot oranjerood, daarbinnen veelal grijzig of met een paarsige tint.

Doordat verscheidene plakkaten aan elkaar groeien, kan hij gemakkelijk dertig centimeter breed worden.
De rand is gewimperd en het geheel is gegroefd. Dikwijls hebben de plakkaten vrije randen.

Deze vond ik in het elzen/berkenbos op de Kettingdijk. Een inktzwam, dat was duidelijk, maar welke?
Bij mijn zoektocht kwam ik wel 25 soorten tegen. Het probleem is vaak, dat als je in een paddenstoelengids of op internet gaat zoeken, je allerlei kenmerken ziet,die je weer niet ziet bij jouw paddenstoel.

Hoewel ik vermoedde dat het de kastanje-inktzwam was, heeft Helma er mij op geattendeerd, dat het de gewone glimmerinktzwam is. Ik had het kunnen weten, want je ziet vooral op deze close-up de kenmerkende ietwat glimmende spikkeltjes op de hoed, waar ie zijn naam aan dankt. Dat zijn de resten van het omhulsel (velum), die door de regen meestal al snel worden weggespoeld.
Het is een veelvoorkomende inktzwam, met een voorkeur voor vochtige plaatsen en groeiend op dood hout van allerlei verschillende loofbomen. Vaak staan de bundels op stronken en bij vochtig liggend dood hout. Hoewel ze op de Kettingdijk ogenschijnlijk gewoon op de grond stonden, groeien ze hier op “begraven” hout.

Het is één van de eerste soorten, die al in het voorjaar vooral na een regenperiode te vinden is. Ze zijn in alle seizoenen te vinden, maar de meeste kans om ze aan te treffen is van mei tot begin december.
Dat ik ze hartje winter (!) al aantref, geeft toch aan hoe extreem zacht deze winter is. 

Scherpe schelpzwam

Fluweelpootje

Tot slot wil ik je nog wijzen op twee andere overwinteraars: de Scherpe schelpzwam en het Gewoon Fluweelpootje.
Vooral het Gewoon Fluweelpootje is een  volhouder zoals je op de foto kunt zien. Verderop in mijn blog, vind je meer informatie over deze twee, dus ik wil het hier alleen vermelden. Wil je wat meer over deze 2 weten, dan moet je even op de rood gekleurde naam klikken.

Heb ik je interesse gewekt? Kijk dan eens naar mijn andere posts over paddenstoelen.door HIER op te klikken. Daar zul je nog meer van deze taaie rakkers tussen vinden...................

Blogarchief