Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


Posts tonen met het label klimaatbuffer. Alle posts tonen
Posts tonen met het label klimaatbuffer. Alle posts tonen

dinsdag 22 september 2020

Heijkersbroek 2020

Onlangs werd op de site van "Bosgroep Zuid-Nederland" medegedeeld dat er in het Heijkersbroek een klimaatbuffer wordt aangelegd. De Bosgroep zorgt samen met Staatsbosbeheer voor het beheer. Doel van een klimaatbuffer is het bufferen van water als reserve voor droogteperiodes en het vasthouden van water bij een regenpiek om elders wateroverlast te voorkomen. Met de aanleg ervan wil men tevens de kwaliteit van het natuurgebied sterk verbeteren. Ook in Dagblad de Limburger en op de site van de gemeente Leudal en van Dorpsraad Ell wordt uitgelegd wat er gaat gebeuren.
Visvijver in het Heijkersbroek, voorjaar 2012

Laat natuurgebied Heijkersbroek nou net mijn eerste post zijn op mijn blog. Dat gebeurde op vrijdag 19 november 2012. In die post ging ik niet zo diep in op het onderwerp zoals ik tegenwoordig doe; ik beperkte me toen tot de aangelegde visvijver. Ik schreef dat het water in de plas enkel grond- en regenwater was, maar toen ik onlangs de noordkant van de vijver bezocht, zag ik dat er toch water van de Tungelroyse beek wordt ingelaten. Jammer dat dit vanwege het voedselrijke water ten koste van de waterkwaliteit gaat, maar waarschijnlijk gebeurt dit om de vissers tevreden te houden. Wat het aantal dennenbomen betreft, zag ik er alleen aan de hoger gelegen westkant nog wat tussen de loofbomen staan. Ze zullen, zo heb ik begrepen, gekapt worden.

Doorkijkje op de visvijver vanaf de noordzijde in september 2020
Heijkersbroek vanaf de noordzijde in september 2020
Heijkersbroek is de naam van het natuur- en recreatiegebied ten zuidwesten van Ell. Het 55 hectare grote gebied ligt in het beekdal van de Tungelroyse beek. Het was voorheen een moeras en was lang in gebruik als hooiland. Na het kanaliseren van de Tungelroyse Beek, in de beginjaren '50 van de 20e eeuw, is het gebied ontwaterd. De centraal gelegen visvijver is ontstaan na zandwinning, maar het Heijkersbroek is zoveel meer dan de vijver. In deze post wil ik daar wat meer over vertellen.
Populierenbos onttrekt veel water aan de grond.
In de jaren ’60 van de vorige eeuw is er gestart met populierenteelt. Hiervoor werden diepe sloten gegraven en rabatten aangelegd, zodat de bomen iets drogere voeten kregen. Op de hoger gelegen droge westkant werden toen dennen geplant. Het is de bedoeling dat de populieren gekapt worden. Populieren staan er om bekend dat ze veel water aan de grond onttrekken. Deze zijn nu ruim 50 jaar oud en dus ook kaprijp.

Het voormalige moerassig gebied is dichtgegroeid en zoals je ziet kurkdroog
Door de klimaatverandering van de laatste jaren en de diepe ontwateringssloten is het gebied momenteel kurkdroog. Zelfs in de sloten staat geen spatje water. Lang was ontwatering een groot voordeel voor de landbouw, maar door de klimaatverandering gaan we steeds vaker te maken krijgen met extreme droogte enerzijds en anderzijds met extreme regenval, wat leidt tot hinderlijke overstromingen stroomafwaarts omdat het water snel wordt afgevoerd. Water vasthouden in de moerassige gebieden wordt daarom steeds belangrijker.

De meanderende Tungelroyse beek stroomt langs en deels door het Heijkersbroek.

Een sleepspoor van en naar de beek duidt op de aanwezigheid van de bever.
Door de sanering (die in 2005 is afgesloten) is de Tungelroyse beek op de meeste plaatsen weer slingerend gemaakt en kan weer haar vrije gang gaan, waardoor nu meer verschillen in stroomsnelheden, bodemtypen en oevers zijn ontstaan met veel verschillende biotopen. Ook vind je er beversporen. Door het aanleggen van een klimaatbuffer kan het water in het gebied beter vastgehouden worden. Dit zal vooral in het laagste centraal gelegen deel van het Heijkersbroek gebeuren.

Veel opschietende wilgen aan de oostkant
Ongewenste massale wilgengroei  aan de oostkant op de Waerbrookskoel

Wat ik in het plan mis, is dat de "Waersbrookskoel" (Weerenbroekpoel) niet als zodanig wordt genoemd. Het is een laagte ("koel"), die door een zandrug afgescheiden ligt van de visvijver, de Vliet en de Tungelroyse beek. In 2006 is daar de humusrijke bovenlaag verwijderd en er zijn een aantal poelen uitgegraven die door grond- en hemelwater worden gevoed. 

Hier zag je de afgelopen jaren een goede ontwikkeling van 3 verschillende biotopen  met bijzondere vegetatie. Het viel mij nu echter op dat delen van het grasland dicht dreigen te groeien. Met name met wilgen. Er zijn stroken  waar men wilg en els laat opschieten. Zou dat nou de bedoeling zijn? Met de smalle stroken is niks aan de hand, maar ik kan me niet voorstellen, waarom dat ook voor een groot deel gebeurt aan de natte oostkant. Vooral daar zal de weelderige groei van de wilg ten koste gaan van kwetsbare plantjes als kleine zonnedauw, teer guichelheil en klokjesgentiaan.

Ezeltjes zorgen voor de begrazing van de Waerbrookskoel
Er lopen momenteel 3 volwassen ezeltjes en 3 veulentjes voor de begrazing. Dit is echter niet voldoende om het gebied in goede conditie te houden. Ik denk dan o.a. ook aan het behoud van de poelen. Ze staan nu nagenoeg droog, wat op zich geen probleem is. Op deze manier verdwijnen namelijk eventueel vissen, die daar terecht zijn gekomen via kuit aan de poten van eenden, een bedreiging (kunnen) zijn voor de voortplanting van amfibieën. Belangrijk is er op te letten dat de poelen niet dichtslibben en dichtgroeien. Ik neem aan dat ook hier echter werkzaamheden verricht gaan worden. Tenminste dat is te hopen. Het grootste gedeelte van het grasland is in elk geval onlangs al geklepeld en het maaisel is afgevoerd. Nu de rest nog.
De geplande werkzaamheden in het Heijkersbroek bestaan uit de volgende handelingen:
- Het vellen en afvoeren van 2 ha. populieren en opslag van wilg;
- Het verwijderen/plaggen van de voedselrijke bovenlaag en blootleggen van de minerale bodem op 2,5 ha.;
- Het dempen en aanbrengen van gronddammen in de zijsloten van de hoofdwatergang in het Witbosven;
- De aanleg van een lage aarden wal langs hoofdwatergangen om instroom van voedselrijk water in het  natuurgebied te voorkomen;
- Daarnaast komt er een raster om begrazing mogelijk te maken en wordt een 100 meter vlonderpad aangelegd om het gebied beter te kunnen beleven;
- De herplant van nieuw bos staat gepland in het najaar van 2021.

De diepe hoofdsloten staan droog en zijn overwoekerd met brandnetels, bramen e.d.
Ruige vegetatie in het voormalig lager gelegen moerassige gebied.
Op het laagst gelegen gedeelte, tussen de diepe ontwateringssloten (zie tekening) wordt de dichte vegetatie tot een gemiddelde stamdikte van ca. 8 cm verwijderd met bosklepelmaaiers. De achtergebleven stobben worden met de stobbenfrees of mericrusher weggefreesd. Met een bosfrees worden vervolgens de overgebleven houtopstanden verpulverd. Dit kan zowel bij lichte als zware houtsoorten gedaan worden. Het verpulveren van houtopstanden wordt gedaan na het kappen van bepaalde gewassen. Het gebied wordt zo vrijgemaakt om te kunnen plaggen. Dit  houdt in: het verwijderen van de voedselrijke bovenlaag die er is komen te liggen door jarenlange bladval en afstervende planten. Het vrijgekomen materiaal wordt hergebruikt om de sloten en zijsloten gedeeltelijk te dempen om zo het water ook daar langer vast te houden.
De diepe ontwateringssloten zijn volledig dichtgegroeid

 Er wordt niets aan de hoofdwatergangen veranderd, maar om toch water langer in het gebied te kunnen vasthouden, wordt parallel aan de sloten een lage gronddam aangelegd. Zodoende worden kwel en regenwater niet direct via de sloten afgevoerd, maar worden langer vastgehouden en krijgen de kans in de bodem weg te zakken. Bij piekbuien kan hoog water dus nog steeds worden afgewaterd naar de hoofdwatergang, maar wordt het water wel langer in het gebied vastgehouden. Zo wil men voorkomen dat men verder stroomafwaarts met wateroverlast te maken krijgt. Om ook te voorkomen dat bij extreme wateroverlast gebiedsvreemd water vanuit de beek in het gebied stroomt, wordt een lage aarden wal langs de hoofdwatergangen aangelegd.

Het Heijkersbroek is een heerlijk wandelgebied
Heijkersbroek is bij recreanten niet alleen bekend vanwege de visvijver, maar is ook een ideaal wandelgebied vanwege de paadjes die kriskras door het gebied lopen. Bij het Witbosven zal over een oppervlakte van ongeveer 750 m2 dieper gegraven worden, zodat daar een drassig gebied ontstaat. Daar wordt een vlonderpad van zo’n honderd meter aangelegd, zodat wandelaars ook over het toekomstige drassige gebied kunnen lopen.

vrijdag 25 januari 2013

Veldkruis Weerterbos

Bij de Grashut in het Weerter bos staat een kruis van gegoten ijzer op een cementen voet. Het zogenaamde “Smeetskruis”. Vanwege de edelherten die er lopen, is deze voormalige landbouwenclave omheind en verboden terrein. Wandelend langs de omheining aan het Achterste Hout heb ik het kruis, zij het met enige moeite, kunnen vinden. Ik wilde dat kruis wel eens van dichtbij bekijken en hoewel het binnen de omheining staat, heb ik de (stoute) schoenen aangetrokken en ben op zoek gegaan. Voor één keertje moet dat toch kunnen.....




Ik ben vanaf de Brensbrug langs de Oude Graaf gelopen, tot ik via een bruggetje bij een bosschage aan de andere kant van de Oude Graaf aankwam. Ik wist me te herinneren dat daar ergens het kruis vlak bij de voormalige Grashutdijk moest staan.

Kaart van 1892
Na een korte zoektocht vond ik het. Ietwat verscholen op het perceel, waar afgelopen voorjaar praktisch alle bomen zijn gerooid en de grond helemaal omgewoeld is. Men is er niet bepaald zachtzinnig te werk gegaan. Nog een wonder dat het kruis is blijven staan. Oorspronkelijk moet hier nog een paadje zijn geweest, maar daar was nu niets meer van te merken.

In 1977 is het kruis voor het laatst grondig opgeknapt door het Limburgs Landschap, maar het verkeert nu toch weer in slechte staat en het is triest als je ziet hoe het daar staat. Het is hoog tijd dat hier iets aan wordt gedaan, want het zou jammer zijn als dit aandenken uit het verleden zou verdwijnen. Het zal dan wel op een andere plek moeten komen te staan, want waar het nu staat kan niemand het bekijken. Met daarbij dan onderstaande tekst uit het Kanton van Weert van 1916 ter verduidelijking.


De tekst is niet meer zo goed te lezen, maar je kunt er wel goed uit opmaken waarom het kruis hier staat:
"Bid voor de ziel van Zaliger
Wilhelmus Smeets
weduwnaar van
Elisabeth v Kranenbroeck
geb. te Weert 6 oct. 1842
en op deze plaats plot-
seling overl. 19 Sept. 1916"

Het kruis is dus genoemd naar Wilhelmus Smeets die in 1916 op die plek is overleden en het is daar door de kinderen geplaatst ter nagedachtenis aan hun vader, die tijdens werkzaamheden in het bos door een beroerte werd getroffen.

Op het kruis staan 3 symbolen waarmee men de herinnering wil bewaren aan iemand die plotse- ling is overleden. Bovenaan zie je de Heilige Barbara, patrones van een plotselinge en onvoorziene dood,helemaal onderaan staat Sint Petrus met het levensboek en de sleutel van het hemelrijk in de hand, en daar tussenin een zandloper als symbool van de voortschrijdende tijd.

detail
In weekblad “Het Kanton Weert” van september 1916 lezen we het volgende:

“De 70- jarige Wilhelmus Smeets te Laar onder de gemeente Weert ging jongstleden dinsdag naar het Weerterbosch om pakgras te snijden.
Toen hij des avondsch en in de nacht niet terug kwam, werd naar hem gezocht o.a. door zijn zoon Cornelis, en deze vond jongstleden woensdag-namiddag zijn vader overleden, liggende in het Weerterbosch, ter plaatse waar door hem pakgras was gesneden.Cornelus begaf zich onverwijld tot den nabij wonenden landbouwer Sjaak Fidelaers (ofwel Sjaak uut Brook) en nadat ook deze zich van het overlijden van vader Wilhelmus Smeets overtuigd had, gaven de mannen van deze treurige bevindingen onverwijld kennis aan de Gemeentepolitie. Bij het onderzoek door de politie- mannen ingesteld, bleek al dadelijk dat de man was overleden zonder dat eenige uiterlijke geweldpleging tegen hem was geschied; bij dat onderzoek bevond de politie tevens, dat de overledene bij zich droeg eene som van van f 252,08 aan Nederlandsch geld en 7 Mark aan Duitsch geld. Het lijk van Wilhelmus Smeets werd daarna overgebracht naar zijn woning op Laar, alwaar de geneesheer de lijkschouwing verrichtte en constateerde, dat de man plotseling was overleden als gevoleg eener beroerte”


* pakgras is (gedroogd) hennegras, dat vroeger gebruikt werd voor het inpakken van voornamelijk porselein.


Grotere kaart weergeven

zondag 30 december 2012

Weerterbos, Waterbos

Op veel plekken in Nederland hebben natuurlijke klimaatbuffers de afgelopen dagen hun werk gedaan: vasthouden en opvangen van (regen)water. Klimaatbuffers kosten miljoenen euro’s, maar ze kunnen ook geld opleveren. Zo kan het langer vasthouden van water in de waterbuffers bijvoorbeeld voordelen hebben voor de economie (voldoende water voor stad, landbouw en industrie), het leefklimaat (verkoeling tijdens hete zomers, lager fijnstofgehalte, recreatie), veiligheid (voorkomen van wateroverlast en overstromingen stroomafwaarts) en voor de natuur (o.a. herstel natuurlijke vegetatiestructuur en behoud van biodiversiteit).

Lange tijd is het snel afvoeren van rivierwater gezien als de beste aanpak om wateroverlast het hoofd te kunnen bieden. Sinds kort denken we juist het tegenovergestelde: geleidelijk afvoeren van water door het langer vast te houden bij de brongebieden, evenals ruimte geven aan het water in de (nieuwe) natuur.
Het Weerterbos, dat tot het stroomgebied van de Maas behoort, is zo’n brongebied.
Hoog tijd dus om eens te gaan kijken of het Weerterbos ook haar steentje heeft bijgedragen.

Retentiebekken 't "Krieëtje" gezien vanaf de Grasdijk (achter Daatjeshoeve)
Het Weerterbos was, vanwege zijn ligging in een laagte, oorspronkelijk een moerasbos. Het was in de 18de eeuw nog één geheel met de Groote Peel, Deurnsche Peel en Mariapeel. De ontginning in de 19e en 20e eeuw heeft geleid tot een sterke ontwatering, waardoor het Weerterbos verdroogde.
Door Stng. het Limburgs Landschap wordt weer getracht terug te keren naar het oorspronkelijke moerasbos.

Achterste Hout/ Grootven
Door de aanleg van waterbuffers, de aanleg van stuwen en ontwateringsloten geheel of gedeeltelijk te dempen kunnen de doorstroommoerassen en vennen zich herstellen en wordt het waterbergend vermogen vergroot.

Deze ‘natuurlijke sponsen’ houden water vast tijdens zware regenbuien, om het tijdens droge perioden langzaam weg te laten stromen. Dit voor- komt overlast in natte perioden en verdroging in droge tijden. Een natuurlijke klimaatbuffer die twee kanten op werkt! Als je in het Weerterbos water langer vasthoudt zullen er benedenstroom minder problemen met wateroverlast optreden. Dit effect is echter nog vrij beperkt en het werkt eigenlijk nog alleen in het gebied zelf... Het is nu meer een voor- beeld van ‘vasthouden aan de bron’. Pas als je het op grote schaal toepast, werkt het ook benedenstrooms.

Zie ook : Vernatting Weerterbos. , Weerterbos ingericht als klimaatbos. en Vennen in het Weerterbos.

Koolespeelke

donderdag 22 november 2012

De avond valt in het Weerterbos.

Dit is een beeld dat men steeds meer in het Weerterbos zal aantreffen. Het Weerterbos ligt in een laagte en is van oorsprong een moerasbos, maar is sinds begin 20e eeuw ontwaterd en bestaat voor een groot deel uit aangeplant (dennen)bos. Het huidige bos wordt omgezet in meer natuurlijk bos en de wateraf- en -toevoer wordt aangepast. Zo ontstaat een natuurlijke spons die water vast houdt in natte tijden en langer water levert in droge periodes. Dit wordt vernatting genoemd. Het waterbergend vermogen van het Weerterbos wordt hersteld en een natuurlijker bos komt tot ontwikkeling.

Het project startte in 2007 en naar verwachting is het in 2012 klaar. In het Weerterbos werkt ARK samen met Waterschap Peel en Maasvallei, provincie Limburg en het Limburgs Landschap.

Naast de terugkeer van het edelhert wordt in het Weerterbos hard gewerkt aan het creëren van een klimaatbuffer door het vergroten van het vermogen van het bos om water langer vast te houden. Ook worden grote waterbuffers aangelegd aan de rand van het bos, ter hoogte van de Laarderheide en bij In den Vloet. Met het verkregen zand wordt een ecoduct over de autosnelweg en spoorweg aangelegd en dat alles zorgt straks voor een uniek aaneengesloten gebied; het grensoverschrijdende Kempen~Broek.

Blogarchief