Herfst 2023.......Paddenstoelentijd deel 3: Van alles wat

Zoals ik in de vorige post al aangaf, zijn er de afgelopen weken gelukkig meer paddenstoelen  aangetroffen. Opvallend vind ik, dat er nog zo weinig Vliegenzwammen te zien zijn. Ook Judasoren en enkele andere soorten heb ik nog niet gezien. Misschien dat ik nog wat meer geduld moet hebben. 

Toch heb ik ook nu weer voldoende soorten gevonden, waar ik nog niet eerder over geschreven heb. 

Ik heb jullie de vorige keer wat "ieniemienies"  (myxomyceten) laten zien en daar wil ik in deze post ook mee beginnen, om vervolgens over te stappen naar de wat "normalere" formaten. 

Eierzakje

Het EIERZAKJE (Nidularia deformis) is een lichtbeige buikzwammetje met een doorsnede van 3 tot 10 mm.  Op de Nederlandse Rode lijst staat het vermeld in de categorie bedreigd. Het groeit in groepen, maar omdat de vruchtlichaampjes zo klein zijn en ze een vrij onopvallende kleur hebben, vallen ze nauwelijks op. 

Ze komen vooral voor in bossen en struwelen op zandige bodems. Daar vind je ze op vochtige, op de grond liggende verrotte stammen, twijgen en takjes van loof- en naaldbomen en heel soms op brandplekken. 

Hier stonden er een paar op een verrotte natte boomstam. Het vruchtlichaam is bol- tot zakvormig. Het scheurt bij rijpheid aan de bovenzijde onregelmatig open waardoor de lensvormige, (geel) bruine eitjes bloot komen te liggen. Die "eitjes" noemt men peridiolen. Hier is het ook opengebroken, maar dat is niet vanzelf gebeurd, maar door mij gedaan. De "eitjes" die je ziet, zijn dan ook nog niet rijp en daarom nog wit. 

Ze zijn ook nog (hoe is het mogelijk!!) met een witachtig "navelstrengetje" bevestigd aan het bekertje.

Dat is hier niet zichtbaar.

Helaas vond ik nergens opengesprongen Eierzakjes met rijpe sporenkapsels. Daarom heb ik hier, ter illustratie, een foto geplaatst die ik vond op de site van NDFF Verspreidingsatlas (van de NMV). 

Dat doe ik normaal niet, maar mag wel eens voor een keer, zodat je tenminste begrijpt wat ik bedoel. 

Plooiplaatzwammetje

Dit PLOOIPLAATZWAMMETJE (Delicatula integrella) vond ik op de Lozerheide (Be.). Ongetwijfeld zou dit kleine paddenstoeltje vaker op de site Waarneming.nl  of in dit geval Waarnemingen.be  voorkomen, als het niet zo gemakkelijk over het hoofd werd gezien vanwege zijn kleine formaat.  In de Gerhardt staat dit fraaie zwammetje zelfs niet vermeld (!!!)  en ook als je op internet gaat zoeken, vind je er weinig over. Met de wetenschappelijke naam Delicatula integrella lukte dat wat beter. 

Delicatula (de geslachtsnaam), geeft de delicate structuur weer van dit kleine paddenstoeltje. 

Je vindt deze kwetsbare kleine paddenstoeltjes vooral op wortels, twijgen en overblijfselen van rottend elzenhout (begraven of half begraven), aan de oevers van  schaduwrijke beken en zeer vochtige en bemoste bossen. Deze paddenstoelen kunnen ook groeien op de stengels van rottende planten in moerassig gebied. Dit kenmerkende kleine  paddenstoeltje heeft wel wat weg van een kleine Mycena- paddenstoel (zoals de Smeerwortelmycena), maar heeft zeer ver uit elkaar geplaatste lamellen, die niet tot aan de rand van de hoed reiken. Het is nagenoeg geheel doorschijnend. Het paddenstoeltje is zuiver wit als het jong is, maar wordt wat geelachtig als het oud is. 

 Het zeer fragiele hoedje is slechts 0,3 tot 1 cm in doorsnede; aanvankelijk eivormig, later klokvormig met een plat centraal gebied; glad maar met fijne sluierfragmenten als ze jong zijn; doorschijnend en gestreept met een deukje in het midden . De lamellen zijn zuiver wit; aderachtig, licht aflopend, zeer ver uit elkaar geplaatst, onregelmatig golvend, vaak gevorkt en met kleine tussenlamellen; meestal eindigend voordat de rand van de top wordt bereikt. 

De Duitsers noemen het vanwege de opvallende lamellen: "Weißer Adernabeling" (witte navelstreng).

Ook het steeltje is wit en eindigt in een bolvormige basis. Het is lichtjes behaard tot glad, doorschijnend tot ondoorzichtig en slechts 0,5 tot 2,5 cm lang en 0,5 tot 1,5 mm in doorsnee. Het heeft geen ring. 

Takruitertje

Dit kleine zwammetje, het TAKRUITERTJE (Marasmiellus ramealis) komt voor op takjes, twijgen en naalden, soms op bladeren of houtige kruiden, in loof- en naaldbossen. In Nederland komt het zeer algemeen voor. Het is niet bedreigd en staat dus niet op de rode lijst. Het is een saprofiet. Een saprofyt is een schimmel die zijn celmateriaal opbouwt door het opnemen van organische stoffen uit dode andere organismen. Ze staan mee in voor de afbraak van dood hout, afgevallen bladeren en dode planten.

Het is een plaatjeszwam met een gewelfde rozig-wittige hoed met een diameter tot 12 mm, vaak met een donkerder centrum. De witroze tot gelige steel wordt maximaal 2 cm lang. 

De lamellen staan wijd uiteen. Ze zijn witachtig crème van kleur als ze jong zijn en worden later een vuile roze tint. Wanneer het lange tijd droog is, kunnen deze paddenstoelen zichzelf laten inkrimpen. Als het later weer gunstiger weer is, herstellen ze volledig. 

Scherpe collybia

De SCHERPE COLLYBIA (Gymnopus peronatus) of Scherpe taailing is een paddenstoel uit de familie Marasmiaceae. Er zijn meerdere soorten zoals Dwergcollybia, de Gewone Botercollybia, Spoelvoetcollyia, maar ook soorten als Roestvlekkenzwam en Eikenbladzwammetje horen bij die familie. De Scherpe collybia komt algemeen voor op het strooisel (bladeren en takken ) in loof- en naaldbossen. Het heeft een peperige smaak, waaraan de soort zijn naam dankt. Deze paddenstoel riekt naar azijn. 

De hoed heeft een doorsnede van 3 tot 6 cm. De vorm is breed klokvormig tot vlak. Hij is hygrofaan. Hygrofaan verwijst naar de kleurverandering van paddenstoelweefsel als het water verliest of absorbeert. Soms verschijnt er een centrale bult (umbo). De hoed is taai en leerachtig, okerkleurig tot roodachtig bruin. 

Het oppervlak van de hoed krijgt tinten variërend van oker tot roodbruin of geel, naar het midden van de hoed wordt de kleur donkerder tot een navenant donker bruin. Hun textuur is glad, fijnkorrelig, droog en heeft een zekere glans. De rand van de hoed is glad, maar naarmate hij ouder wordt, wordt hij vaak golvend en de textuur wordt dan geribbeld of zelfs grof getand.

De steel is 7 tot 9 cm hoog en 0,3 tot 0,8 cm dik. De kleur is lichtgeel tot bruinachtig. Het oppervlak is gedeeltelijk grofkorrelig, verder glad. Aan de onderkant van de steel zitten grove witte- tot geelachtige, viltige haartjes. De basis van de steel vertoont nauwelijks verdikking. Er is geen ring of ringresidu. De lamellen zijn taai en leerachtig. Ze staan ver uit elkaar en hebben dezelfde kleur als de hoed. Ze zijn gescheiden van de top van de steel.

Goudgele bundelzwam

De GOUDGELE BUNDELZWAM (Pholiota flammans) is een plaatjeszwam uit het geslacht Pholiota. De soort is vrij algemeen op stronken of stammen van dood naaldhout in naald- of gemengde bossen op zandgrond. Hoewel ik ze nog niet vaak gezien heb, schijnt de zwam in Nederland algemeen voor te komen. Hij is niet bedreigd en staat niet op de rode lijst. Ze wordt gevonden van juni t/m oktober. 

De hoed van de paddenstoel is droog en 2 tot 5 cm breed. De steel is anderhalf maal zo lang als de hoed en tot 10 mm dik. Van jonge exemplaren is de hoed halfbolvormig, bij rijping verandert dat in vlak gewelfd en iets gegolfd. 

De naar oranje neigende hoed en ook de steel (zie vorige foto) zijn bedekt met opvallende afstaande geelgekleurde vezelige schubben. De plaatjes zijn eerst geel en later roestbruin, dat is ook de kleur van de sporenafdruk. De steel is wat verdikt aan de basis, verkleurt bij verouderen naar geel en verliest de schubben.  

Je vindt deze mooie paddenstoel in bossen op droge tot matig vochtige zandgrond. Hoewel je het hier niet kunt zien, staat dit jonge groepje op dood hout van een naaldboom. Hout dus dat hier onder de grond ligt; zogenaamd  “verborgen”  hout. In dit geval van een den. 

De soort wordt nogal eens verward met de Schubbige bundelzwam en de Goudvliesbundelzwam (slijmige hoed). Die hebben echter allebei schubben, die donkerder zijn dan de hoed en ze smaken niet bitter.

Sparrenveertje

Tot slot: het SPARRENVEERTJE (Pterula multifida). Dit is een paddenstoel die jaren geleden zeldzaam was, maar nu matig algemeen voorkomt op droog zand. Op de Rode lijst staat het vermeld als TNB (= Thans Niet Bedreigd).  Je vindt 'm in de periode augustus - november. Het Sparrenveertje groeit alleen of in groepjes. Soms op de humus van loofbomen (wilg en populier), maar meestal op het strooisel van naaldbomen. Vandaar ook de naam Spárrenveertje. Vergissing met een koraalzwam is begrijpelijk, want het lijkt er wel wat op, maar de vertakkingen zijn dunner en lopen uit in spitse meestal gevorkte topjes. De bruinige takjes hebben allemaal een spitse, witte top.  Ze zijn ook veel forser dan koraalzwammen. 

Oppervlak is glad en kaal, wat wasachtig, later bruinig verkleurend. Sporen zijn wit. Vlees rubberachtig.  Ruikt onaangenaam chemisch of fenolachtig (vroeger ook wel carbol genoemd).

Herfst 2023.......Paddenstoelentijd deel 1: Stekelzwammen

 Vandaag mijn eerste post van dit jaar over paddenstoelen. Mijn eerste waarnemingen zijn al van begin augustus. Het was een veelbelovend begin, maar in september zijn die door de aanhoudende droogte weer wat tegengevallen. Na de regen die ongetwijfeld gaat vallen zal dat beter worden. Toch heb ik al voldoende nieuwe soorten  gevonden waar iets over te vertellen valt. Deze post gaat echter alleen over stekelzwammen.

Gele stekelzwam

In 2018 heb ik in paddenstoelentijd deel 4 al iets verteld over deze GELE STEKELZWAM.  

Van bovenaf gezien behoren stekelzwammen niet bepaald tot moeders mooiste. Meestal zijn het stevige, bobbelige vruchtlichamen die, dicht tegen de grond aangedrukt zijn en vaak met elkaar vergroeid zijn  waardoor ze iets weg hebben van "mislukte elfenbankjes". 

Gele stekelzwam

Hoewel ze soms wel iets kunnen vergroeien, geldt dat laatste niet voor deze Gele stekelzwam. Deze wordt trouwens, zoals je hier kunt zien, vaak aangevreten door slakken. Wat stekelzwammen aan schoonheid missen, winnen ze echter weer aan belang als milieu-indicatoren. Tot in de eerste helft van de vorige eeuw werden stekelzwammen regelmatig aangetroffen in grote delen van ons land. Geleidelijk aan namen toen de aantallen waarnemingen af, en sinds de jaren ’70 zijn alle soorten uit deze groep uitgesproken zeldzaam geworden. Veertig jaar geleden zag het er zelfs naar uit dat ze helemaal uit Nederland zouden verdwijnen. Ze zijn dan ook massaal op de Rode Lijst beland, en ook in de nieuwste versie van 2008, worden al onze stekelzwammen nog als bedreigde paddenstoelen beschouwd. Ze kunnen namelijk heel slecht tegen de grote hoeveelheid stikstof die via de atmosfeer op ons neerdaalt. Wat dat betreft zit het dus op de Lozerheide wel snor met de stikstof.

Er zijn echter lichtpuntjes; zolang zij nog in Nederland willen groeien, is onze vergraste en verbraamde natuur nog niet helemaal verloren. Ook al zijn vrijwel alle soorten die in symbiose groeien met Grove den uitgestorven als gevolg van hun grote gevoeligheid voor stikstof, de ca. dertien soorten die samen met loofbomen groeien, kunnen oplettende paddenstoelenliefhebbers in ons land nog altijd tegenkomen.

En dat is wat mij onlangs overkwam. Bij mijn eerste "paddenstoelentocht" vond ik in een oude laan met Amerikaanse eiken op de Lozerheide, zomaar 3 verschillende soorten dicht bij elkaar. Stekelzwammen doen het vooral onder Amerikaanse eiken goed,  omdat de grote bladeren van deze boomsoort  waarschijnlijk makkelijk wegwaaien en daarmee ook niet aan voedselophoping in de plaatselijke bodem bijdragen.

De soorten die ik vond waren: de GEZONEERDE- de BLAUWVOET- en de FLUWELIGE STEKELZWAM. 

Gezoneerde stekelzwam

De GEZONEERDE STEKELZWAM (Hydnellum concrescens) is een schimmel die voor komt op zand en humusarme gronden en ectomycorrhiza vormt met eiken. Het woord mycorrhiza is afgeleid van het Griekse mukès dat zwam betekent, en rhiza dat wortel beduidt. Mycorrhiza is een samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels. Planten leven ondergronds in symbiose met schimmels. Werken er dus mee samen. De schimmels absorberen bijvoorbeeld mineralen uit de bodem die ze vervolgens afstaan aan een plant, in ruil daarvoor krijgen ze suikers terug voor hun eigen voeding. Dit verschijnsel komt onder andere voor bij bomen als eiken, dennen en berken. De schimmeldraden groeien alleen om de buitenkant van de plantenwortel heen. Ze dringen dus niet door in de cellen van het schorsweefsel van de plantenwortel.

Op deze foto is ook goed te zien dat deze paddenstoel om takjes, mos. grassprieten e.d. heen groeit. Dus niet (zoals je misschien zou verwachten) dat die dóór de paddenstoel zijn gegroeid, maar dat de zwam er omheen  groeit. Dat zie je overigens ook vaak bij andere soorten.

Na jaren van achteruitgang is de Gezoneerde stekelzwam weer vaker te vinden in met eiken beplante schrale wegbermen en lanen Wellicht verdwijnt de soort zelfs van de Rode Lijst. Het is een nogal compacte zwam waarbij de hoeden op korte stelen staan, vaak in grote aantallen bij elkaar die dan ook nog eens met elkaar vergroeien, waardoor plakkaten ontstaan. 

De bovenkant van de hoed is roodbruin, met concentrische donkere zonering. De hoed is ook onregelmatig van structuur, met allerlei richels, kammen en uitstulpingen. 

Onderop zitten de stekels, die in dit geval hoogstens een paar millimeter lang zijn. Ze zijn bruinig met wittige topjes waar een bruin sporenpoeder vanaf komt.

blauwvoetstekelzwam

De BLAUWVOETSTEKELZWAM (Hydnellum scabrosum) is, zoals je ziet, niet moeders mooiste. Het is een mycorrhizasymbiont van eik en beuk. Hij komt voor in loofbossen op zeer voedsel- en humusarme zandgrond en in zeer schrale wegbermen bij oude bomen. De hoed heeft een diameter 3 tot 10 cm, en heeft een onregelmatig ronde vorm. Het oppervlak is aanvankelijk viltig, vuilgeel, later roodbruin, paarsbruin en bedekt met donkere schubben. Ze zijn dik in het midden van de hoed, fijn en dicht bij de rand. 

De steel heeft een lengte tot 10 cm, dikte tot 3,5 cm, cilindrisch of naar de basis toe smaller wordend. Het oppervlak is in de lengterichting fijn geschubd, bruin tot donkerbruin van kleur, met een grijsgroene, blauwgroene basis, bedekt met witachtig mycelium. 

Het vlees is grijsachtig, lichtroze, en heeft een bittere smaak en een niet erg aangename geur. Hoewel hij in Nederland vrij algemeen voor komt, staat hij op de rode lijst in de categorie "kwetsbaar".

fluwelige stekelzwam

In de tweede helft van de vorige eeuw is de FLUWELIGE STEKELZWAM (Hydnellum spongiosipes) door de stijging van de stikstofdepositie sterker achteruitgegaan dan bijvoorbeeld de Gezoneerde- en Blauwvoetstekelzwam en hij heeft zich ook minder goed hersteld. Zeer zeldzaam dus. 

Deze stekelzwam krijgt een doorsnee van zo’n 10 cm. Is eerst wit, maar wordt al snel licht geelbruin of vleeskleurig met een duidelijk viltig/fluwelig oppervlak. Bij druk krijgen ze roodbruine vlekken zoals je goed op de volgende foto kunt zien. Ze zijn egaal van kleur, ook als ze uiteindelijk kaneel- tot roodbruin verkleuren. Het oppervlak is wel vaak bobbelig ruw, maar niet gezoneerd, of voorzien van radiale richels, zoals je bij de  Gezoneerde stekelzwam kunt zien.

De vruchtlichamen zijn ook “lomper” van bouw en zijn hooguit met enkele hoeden onderling vergroeid. De geur is melig en de smaak is mild, dit in tegenstelling tot de Scherpe stekelzwam (Hydnellum compactum) die er wel wat op kan lijken, maar die ik nog nooit gevonden heb. 

Uiteraard heeft hij ook stekels, maar die kan ik niet laten zien, aangezien er maar 2 exemplaren stonden. Ik heb ze niet geplukt, want het zijn tenslotte zeer zeldzame zwammen en die kun je beter zo laten staan.

Herfst 2021.......Paddenstoelentijd deel 2: Van alles wat

Sinds 2013 wordt er elk jaar een bijzondere paddenstoel uitgeroepen tot soort van het jaar. Dat waren achtereenvolgens de Hanekam (2013), Papegaaizwammetje (2014), Eekhoorntjesbrood (2015), Pruikzwam (2016), Biefstukzwam (2017), Groene glibberzwam (2018) en Heideknotszwam (2019 en 2020). 

Als je die soorten aanklikt lees je er meer over.

Dit jaar is de ORANJE OESTERZWAM (Phyllotopsis nidulans) de paddenstoel van het jaar. Ook wel Schijnoesterzwam genoemd. Hij kan net als de Oesterzwam de winter goed overleven., maar in tegenstelling tot de echte  is deze niet eetbaar. Vandaar ook de naam Schijnoesterzwam. 

De eerste waarneming van deze soort in ons land  was pas in 2007. Dat was op een gekapte beuk op landgoed Oud-Amelisweerd (gemeente Bunnik). In 2017 vond ik deze zwam op een berk aan de Houtsberg in Nederweert-Eind. Op dat moment waren er toen volgens de Verspreidingsatlas nog maar 4 plaatsen in Limburg waar ze waargenomen waren. Dat ik ze aantrof was dus best een hele bijzonder vondst. Inmiddels is ze doorgedrongen in vrijwel elke provincie en dan met name op de zandgronden en in de duinen.

Vorig jaar vond ik ze weer op de Houtsberg en ook in de Tungelerwallen vond ik er een paar. Dit jaar gebeurde dat in de Herbertusbossen (Heeze). Van de Tungelerwallen en aan de Houtsberg weet ik het nog niet, omdat ik daar nog niet ben geweest. Ik ga over deze zwam nu niet meer over vertellen, omdat ik daar in de post “Herfst 2017…….Deel 10” uitgebreid over heb geschreven. Dat kun je HIER nalezen.

In 2018 is, zoals je net hebt kunnen lezen, de GROENE GLIBBERZWAM (Leotia lubrica) uitgeroepen tot Paddenstoel van het jaar. De soort is giftig. Ze wordt beschouwd als een zogenaamde indicatorsoort; ze wordt namelijk vaak gevonden op plaatsen waar andere zeldzame paddenstoelen voorkomen.  

Dit was dus ook weer een bijzondere vondst. Het was ook voor het eerst dat ik ze zag.
Veel paddenstoelen, waaronder ook deze Groene glibberzwam, profiteren momenteel van de vochtige en vrij koele herfst. De paddenstoel kan een hoogte van ca. 9 cm en een diameter van 4 cm bereiken maar blijft dikwijls kleiner.Je vindt ze vooral op mossige plaatsen onder oude beuken en eiken aan slootkanten, greppels en randen van zandpaadjes. Opvallend om te zien dat enkele exemplaren met elkaar vergroeid zijn.

Door het gelatineuze, glibberige vruchtlichaam, de vorm en de kleur is de soort heel duidelijk herkenbaar. De genusnaam Leotia is afgeleid van het Griekse woord leios, en betekent "de gladde" of "de kale". De soortnaam lubrica betekent "glibberig" of "geleiachtig". Deze gesteelde, vrij kleine zakjeszwam (ascomyceet), draagt inderdaad zijn naam niet voor niets, want als je er per ongeluk op zou stappen, blijft er één snotterige glibberige massa over. Hoewel ik op Waarneming.nl. inderdaad groene exemplaren zag, zijn ze (net zoals bij mij het geval was) toch vooral geel, bruingeel of groengeel van kleur. Hoewel sommigen beweren dat de grasgroene of groenzwarte exemplaren zijn geïnfecteerd door schimmels en groen verkleuren bij beschadiging, heeft het waarschijnlijk met ouderdom te maken: "hoe ouder hoe groener" en niet zoals bij ons mensen "hoe groener hoe jonger"……..

De Groene glibberzwam heeft sterk te lijden gehad van verzuring en vermesting. In 1989 stond ze dan ook als 'Bedreigd' op de toenmalige Rode lijst. Hoewel ik deze paddenstoel pas nu voor het eerst zag bij de vloeiweides van de Lozerheide, heeft die zich gelukkig vanaf het eind van de jaren negentig goed weten te herstellen. Blijkbaar als gevolg van een verminderde milieubelasting en deze soort is nu  ook van de Rode Lijst (2008) afgevoerd. De vondst op de Lozerheide is dus een goed teken voor die omgeving.

Dit is een ouder exemplaar van de POEDERZWAMGAST (Asterophora lycoperdoides). Een klein parasitair zwammetje (Ø 5-20 mm ) dat je in loofbossen en lanen op voedsel- en humusarme bodem kunt aantreffen op rottende vruchtlichamen van vooral Russula’s. Ook op melkzwammen kun je ze aantreffen. De lamellen zijn relatief dik en slecht ontwikkeld; soms ontbreken ze volledig. Dat is ook niet per se nodig, want de  sporen zitten niet onder, maar óp de bolvormige hoed. De steel kan tot 10 mm lang zijn.

De foto’s die ik van dit zwammetje in “paddenstoelentijd 2017 deel 1” liet zien, waren niet echt duidelijk. Mijn aandacht ging toen vooral uit naar de Grofplaatrussula waar ze op stonden, maar ik vertel er in die post wel een en ander over.  Dit zijn al oudere exemplaren. Bij jonge zwammetjes is het poeder namelijk nog wit. Op de achtergrond zie je er nog een staan. Bij het ouder worden kleuren de sporen bruin en verstuiven dan. 

Je moet er echt naar op zoek gaan, anders zul je deze ongeveer 1 tot 1,5 cm grote BEPOEDERDE RUPSENDODER (Isaria farinosa) niet vinden. Ook dit is een parasitair zwammetje, dat je niet moet verwarren met de Grote- en Kleine rupsendoder. Dat zijn namelijk graafwespen die rupsen als prooi hebben. Wat je hier echter ziet is een wit paddenstoeltje. Het bijzondere aan deze soort is, dat ze op de poppen van rupsen groeien. Om dat te zien, heb ik er een paar moeten uitgraven. Omdat ze zich koraalvormig vertakken, doen ze een beetje denken aan een kleine Geweizwam.

Dit is een andere vergelijkbare rupsendoder, die ik al uitgebreid beschreven heb in een andere post: de Rupsendoder (Cordyceps militaris). Deze is oranje van kleur is. Het zijn allebei vrij algemene soorten, maar toch vind je de Bepoederde rupsendoder minder vaak dan de oranje, omdat die nog een heel stuk kleiner en onopvallender is dan zijn soortgenoot.

Je vindt de bepoederde soort voornamelijk op zandgronden in bossen en parken tussen bladeren en mos in de bodem ingegraven. Het zwammetje schijnt een zekere voorkeur te hebben voor poppen van de eikenspanner, dus de kans om hem aan te treffen, is het grootst onder eiken.

Je vraagt je misschien af hoe zoiets nou kan gebeuren. Rupsen kunnen besmet raken met sporen van de Bepoederde rupsendoder, door bladeren of grassprietjes te eten waar die sporen zich op bevinden. Op het moment dat de rups zich in de bodem heeft ingegraven en zich heeft ingekapseld, gaan de sporen van de paddenstoel zich door de hele pop ontwikkelen, waardoor deze na verloop van tijd dood gaat. 

Als de pop bijna is “opgegeten” ontstaat er een knots- of staafvormig wit vruchtlichaam. De sporen (conidiën genoemd) die zich op het bovenste deel van het vruchtlichaam vormen, doen wat denken aan wit poeder, waar het zijn naam aan te danken heeft.

De BLEKE FRANJEHOED (Psathyrella candolleana) is een algemene paddenstoel die leeft van de afbraak van vermolmd, half vergaan hout. Men vindt hem in groepen bij bomen, op boomstronken of afgevallen takken en in vochtig grasland. De vruchtlichamen lijken soms in groepen gewoon op de bodem te groeien, maar ondergronds zijn er dan altijd houtresten aanwezig. De hoed heeft een doorsnede van 2,5-5 cm, is klokvormig (jong) tot vlak gespreid (oud). 

De hoedkleur is variabel en afhankelijk van de vochtigheid van het weer: in jonge en vochtige toestand licht crème- of okerkleurig, om bij het ouder worden of uitdrogen witachtig te verbleken Bij jonge exemplaren zitten aan de rand rafels van het velum. Daar dankt de soort zijn naam aan. 

De steel is wit, hol en breekbaar. De kleur van de lamellen is witachtig tot grijslila en wordt ten slotte bruinzwart. Het schijnt dat de oude vruchtlichamen fungeren als voedselbron voor vooral fruitvliegjes.

De SPOELVOETCOLLYBIA (Gymnopus fusipes) komt in Nederland en Vlaanderen vrij algemeen voor. Hij vormt gewoonlijk bundels op de wortels aan de voet van levende bomen, vooral eiken en beuken, maar soms ook bij andere loofbomen. De hoed heeft een doorsnede van 3-7 cm. Bij jonge paddenstoelen is de hoed gewelfd, maar bij het ouder worden wordt deze breed klokvormig met een centrale bult. De kleur is donker roodbruin. Bij het drogen verandert de kleur tot roze-geelbruin. De zwam verschijnt in zomer tot vroege herfst.

De steel is 8-10 cm hoog en 1-1,5 cm dik. Het is een taaie elastische steel, die dezelfde kleur heeft als de hoed. Naar onderen toe verbreedt de steel zich, maar helemaal onderaan wordt deze weer smaller, donkerder gekleurd en spoelvormig met een gegroefd oppervlak. Steel 6-12 x 1-2 cm, glad, gevoord-gedraaid, diep spoelvormig wortelend, elastisch, taai, wittig tot donker roodbruin. Vlees wittig, taai. Geur geen. De lamellen zijn breed en staan ver uit elkaar Ze zijn witachtig met een roodbruine waas en vaak met roestrode vlekjes. De sporen zijn wit.

Op een door en door vermolmde en natte beukenstam trof ik deze mooie ZILVEREN SCHIJNPLUIMPJES (Stemonitopsis typhina) in grote getale aan. Een soort die hoort bij de groep Myxomyceten. Ze zijn matig algemeen, maar vanwege de geringe grootte worden dit soort zwammetjes snel over het hoofd gezien. De vruchtlichaampjes zijn namelijk slechts 2 à 3 mm groot.

Ze zijn cilindrisch met een ronde top, eerst melkachtig wit maar in korte tijd verkleurend naar donkergrijs of bijna zwart. De steeltjes zijn donker met een gelei-achtig laagje en krijgen met het ouder worden een zilvergrijze matte kleur.

Netpluimpjes beginnen normaal gesproken als een klompje met talrijke stelen. De vruchtlichamen maken zich hieruit los doordat een deel van het slijm zich rond de steeltjes wikkelt, maar in tegenstelling met netpluimpjes beginnen de Schijnpluimpjes als individuele vruchtlichamen. Vandaar de naam schijn…..

In de post van 9 oktober 2017 heb ik al het nodige uitgelegd over de meest voorkomende soorten aardsterren in ons land. Dat zul je dus daar moeten lezen als je er wat meer over wil weten. De meeste aardsterren zijn (zeer) zeldzaam.

Dat geldt niet voor deze GEKRAAGDE AARDSTER (Geastrum triplex) die ik onlangs aantrof in een heksenkring van liefst 19 exemplaren. Ik vind het de moeite waard om ze jullie te laten zien, omdat ik ze daar in meerdere stadia aantrof, namelijk van jong tot oud.