Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


Posts gesorteerd op datum tonen voor zoekopdracht leukerbeek. Sorteren op relevantieAlle posts tonen
Posts gesorteerd op datum tonen voor zoekopdracht leukerbeek. Sorteren op relevantieAlle posts tonen

woensdag 24 mei 2023

Roukespeel 2023

 In september van het afgelopen jaar heeft Natuurmonumenten in het Laagbroek (een kerngebied van natuurgebied "de Krang" in Swartbroek) werkzaamheden verricht met als doel vernatting van het gebied. De genomen maatregelen beïnvloeden alleen het Laagbroek zelf en hebben dus geen effect op de omliggende percelen. Wie geen weet heeft van die werkzaamheden, zal daar niet veel van gemerkt hebben, want men is bewust niet rigoureus te werk gegaan.  Dat kun je HIER nog eens nalezen.
Er zijn dus slechts kleine aanpassingen gemaakt zoals het dempen en afdichten van de talloze afwateringssloten en slootjes. Op enkele plaatsen zijn (boeren)stuwtjes aangelegd om de waterstand goed te kunnen reguleren en voorden (doorwaadbare plaatsen met verstevigde bodem) zorgen voor een goede geleidelijke doorstroming en afwatering naar de lager gelegen gebieden in het Laagbroek.
In de secundaire waterloop "Leegbroek", die via een buis onder de Venboordstraat doorloopt naar de Kranglossing (deze mondt iets verder uit in de Tungelroyse beek), zag ik veel in bloei staande Waterviolier. Een goed teken, want Waterviolier is een echte indicatorsoort voor kwel. Kwel is grondwater dat vanuit de diepte door druk omhoog borrelt  en in slootjes en plasjes aan de oppervlakte komt. Omdat het de bedoeling is dat dit gebiedseigen water zo lang mogelijk wordt vastgehouden, zorgt een stuw voor een geleidelijke en gecontroleerde afvoer  naar deze lossing.

De volgende stap in de Krang betrof herstelwerkzaamheden in het andere kerngebied: de Roukespeel. Daarmee is men in oktober van het vorig jaar begonnen en daar gaat deze post dus over.
Vroeger was de Roukespeel een zogenaamd doorstroommoeras: een met bos en moeras dichtgegroeid beekdal met een zeer trage afwatering. Het streven is nu om dat moeraskarakter weer enigszins te herstellen, zodat het gebied steeds meer als klimaatbuffer gaat werken. Natte natuur werkt namelijk als een soort spons; in periodes met veel regen neemt het gebied water op en houdt het vast, zodat in droge periodes dit water langzaam kan worden afgegeven. Daardoor wordt het risico op wateroverlast en het effect van langdurige droogte in de omgeving kleiner. 

Al in 2013 is er een belangrijke stap genomen door het scheiden van de afvoer van water. Water uit de landbouwgebieden stroomt sindsdien door de Nieuwe Leukerbeek en het schone kwel-/regenwater uit Moeselpeel, Kootspeel en Roeventerpeel gaat via de Oude Leukerbeek. 
De Nieuwe Leukerbeek met voedselrijk water is al in 2013 om het gebied geleid. (foto mei 2023)
De Oude Leukerbeek met gebiedseigen water, gezien vanaf brug bij de Grotekouseykweg.
De Oude Leukerbeek aan de noordzijde van het ven heeft nu een hoge waterstand.
Door deze hoge waterstand  staat een onlangs geplagd weiland grotendeels onder water.
Ook in de Nieuwe Leukerbeek is een hoge waterstand te zien (mei 2023).
Ten oosten van het ven komen de Nieuwe- en Oude Leukerbeek weer samen.
Waar de oude beek uitmondt in de nieuwe beek, zorgt een kantelstuw ervoor dat het water zo lang mogelijk wordt vastgehouden en gereguleerd wordt afgevoerd. Het is de bedoeling dat de Oude Leukerbeek ook nog verondiept wordt, maar dat heeft men voorlopig nog uitgesteld. 
Er is echter nog meer nodig om ervoor te zorgen dat het water minder snel het gebied verlaat. 
Dat hoopt men bereiken door: 
• het op twee plekken doorsteken van de grondwal met begroeiing bij het Roukespeelven, zodat de Oude Leukerbeek weer verbonden wordt met het ven en het water heel langzaam kan doorstromen en de waterkwaliteit in het ven zal ongetwijfeld verbeteren. De grondwal zorgde voor een afscheiding van het ven en de oude beek.
• het minder diep maken (verondiepen) van de bermgreppels langs de Grotekouseykweg zodat water minder snel het gebied verlaat.
• het plaggen van fosfaatrijke gronden en het chopperen (het ondiep plaggen) van bestaande wei-/hooilanden in de directe omgeving, zodat karakteristieke plantensoorten meer ontwikkelkansen krijgen.
Roukespeel in mei 2013
Roukespeel in mei 2023
De doorgestoken grondwal aan de westzijde van het Roukespeelven  (foto mei 2023)
De doorgestoken grondwal aan de oostzijde van het Roukespeelven zorgt voor uitstroom.
 
De genomen maatregelen zorgen samen met de overvloedige regenval voor natte omstandigheden
 
verondieping van de bermgreppels langs de  Grote Kouseykweg  heeft meteen gevolgen.

De plannen zijn onderdeel van het klimaatbuffer- en natte natuurparelbeleid van de Provincie Limburg, waarbij verschillende organisaties samenwerken aan het bestrijden van verdroging in de belangrijkste natte natuurgebieden in Limburg.  Aannemer Roodbeen is in opdracht van Natuurmonumenten al in oktober vorig jaar begonnen met de werkzaamheden en hoewel de overvloedige regenval van de afgelopen maanden heeft gezorgd voor enige vertraging is men nu (mei 2023), met uitzondering van de directe omgeving van de Grotekouseykweg en de percelen tot aan de verderop gelegen Zigzagweg, toch nagenoeg klaar. 
Dit weiland aan de Grotekouseyckweg moet nog gechopperd worden. Dat geldt ook nog voor 2 verderop gelegen percelen richting Zigzagweg.  Omdat het er nu nog te nat is om met machines te rijden, is dat deel van het werk naar de zomer van 2023 verplaatst, dus nu kunnen we nog even ervan genieten van dit bloemtapijt. Chopperen is een vorm van minimaal plaggen. Er wordt alleen een dunne laag organisch materiaal afgevoerd. Door het chopperen ontstaat wel een meer schrale situatie, die goed blijkt te zijn voor de ontwikkeling van vochtige hooilandsoorten. De natte, kruidenrijke en gevarieerde omstandigheden maken dat de vegetaties van groot belang zijn voor o.a. insecten (als dagvlinders, sprinkhanen) en verscheidene, vaak kwetsbare vogelsoorten. 
Weiland aan de Zigzagweg dat wel al grotendeels geplagd is
Weiland aan de Zigzagweg waar al geplagd is.
De verondiepte en afgedamde bermsloot zorgt voor ondergelopen hooigraslanden.
De natte omstandigheden zorgen  wel voor een kleurrijk bloementapijt.
Het zijn nu met name boterbloemen, maar ook zag ik Pinksterbloemen en Koekoeksbloemen

woensdag 25 mei 2022

De Kwegt; een tijdlijn

Tussen Nederweert-Eind en de zuidrand van Weert strekt zich een langgerekt snoer aan peelvennen uit die in het verleden met elkaar verbonden waren via moerassen. We hebben het hier over Roeventerpeel, Schoorkuilen, Kwegt, Sarsven en de Banen. Er waren de afgelopen 20 jaar liefst vijf grote restauratie- projecten nodig om weer een opbloei van een aantal kenmerken van voedselarme vennen te krijgen. Het gaat om natuurwaarden zoals we die 100 jaar geleden zagen en die nu weer floreren. 
Luchtopname van de Kwegt in april 2020, mbv een drone door Dennie Joosten

De Kwegt maakte oorspronkelijk deel uit van Schoorkuilen en de in Weert gelegen Roeventerpeel, maar is daarvan gescheiden door de aanleg van kanaal Wessem-Nederweert en de autosnelweg. Voor wie niet beter weet, is het gebied altijd in gebruik geweest als landbouwgrond, maar dat was dus niet het geval. Ooit was het één groot moerasgebied met vennen. Bij de aanleg van het kanaal in 1926 heeft men het vrijgekomen zand gebruikt om het ven en het moerasgebied aan beide zijden van het kanaal droog te leggen. Schoorkuilen en de Kwegt werden gescheiden. Bij de aanleg van de A2 tussen Nederweert en Kelpen in 1970 werden Schoorkuilen/Kwegt van de de Roeventerpeel in Weert gescheiden. 
Meer over de historie van de vennen kun je lezen in mijn posts Schoorkuilen en Roeventerpeel.

De deelgebieden Sarsven, de Banen en een gedeelte van de Kwegt hebben dankzij de herstelwerkzaamheden vanaf 2000 nu de hoogste Europese beschermingsstatus, namelijk dat van Natura 2000-gebied. Natura 2000 is de benaming voor een Europees netwerk van natuurgebieden waarin belangrijke flora en fauna, gezien vanuit een Europees perspectief, voor komen. Met de status van Natura 2000 wil men we deze flora en fauna duurzaam beschermen.
de Kwegt in mei 2020 gezien vanaf de noordelijke uitkijkpost
Het belangrijkste Natura 2000-doel voor deze gebieden is/was: behoud van de kwaliteit van de drie vennen én uitbreiding van de oppervlakte van de zeer voedsel- en mineraalarme (zwakgebufferde) vennen, met soortenarme begroeiingen op de brede en flauw aflopende oeverzone.

Daarbij is het wel van belang dat gebiedseigen, voedselarm en licht gebufferd regen- en lokaal grondwater wordt vastgehouden en gebiedsvreemd water van met name de Rietbeek, Einderbeek en Hulsenlossing wordt geweerd. Deze zijn dan ook verlegd en om de gebieden geleid. Gevolg van dit beheer is dat er peilschommelingen van het waterniveau zijn, waardoor tijdens warme, droge zomers de oevers voor een deel droogvallen. Dat is geen probleem, want zo krijgen plantensoorten van het zgn. oeverkruidverbond (bijvoorbeeld oeverkruid, grote en kleine biesvaren, moerashertshooi, drijvende waterweegbree en kruipende moerasweegbree) een kans om zich te ontwikkelen. Als het nodig wordt geacht, wordt in de zomer zelfs water uit het ven gelaten, zodat de oevers droogvallen. De vennen in Nederweert zijn in beheer bij Het Limburgs Landschap.
oudste, in 2000 herstelde ven in 2012
In 2012 ben ik begonnen met wat bezoekjes aan de Kwegt en heb daar een post over geschreven, die je HIER kunt lezen. Als je die post leest, zul je al snel ontdekken dat die achterhaald is, want het gebied heeft vooral in de afgelopen 10 jaar een ware metamorfose ondergaan. 
de Kwegt in het jaar 2000
Om te kijken wat er gebeurd is, ga ik een aantal jaren terug in de tijd. Omstreeks het jaar 2000 werd één enkel landbouwperceeltje gelegen aan de Kwegt, hersteld als proefneming om te zien wat er zou gebeuren. In de praktijk hield herstel van het ven in dat het zanddepot werd afgegraven tot op de oorspronkelijke venbodem en het grondwaterpeil werd verhoogd. De resultaten waren zo gunstig dat besloten werd hieraan een vervolg te geven in het Sarsven en de Banen.
In de periode 2007-2009 is vervolgens bij de Kwegt nog eens een 40 ha groot gedeelte door Rijkswaterstaat hersteld als natuurcompensatieproject. Het uitgegraven zand heeft men namelijk samen met het zand van de uitgegraven Schoorkuilen (totaal liefst 1.000.000 m3!) gebruikt bij de aanleg van het nieuwe wegennet bij de Ring Eindhoven (Randweg) dat in 2010 werd geopend.
1e herstelde ven aan de oostkant in mei 2012
2e herstelde ven ten zuiden van de toen nog bestaande weg in mei 2012
2e herstelde ven van de Kwegt in eind oktober 2012
3e herstelde ven aan de westkant in november 2012
Tussen 2012 en 2017 was de 2e fase van verder herstel en uitbreiding van de Kwegt, die nu qua oppervlakte vrijwel net zo groot is dan de Banen. Honderden vrachtwagens reden in die periode af en aan en graafmachines haalden alles overhoop.
oudste vennetje aan de Kwegt in mei 2013
uitbreiding van het oudste ven aan de Kwegt in september 2014
uitbreiding van het tweede ven aan de Kwegt in september 2014
In september 2016 is de doorgaande weg Kwegt officieel afgesloten voor doorgaand verkeer en opgebroken. Meest opvallende en ingrijpende is dat daardoor de drie nog van elkaar gescheiden plassen door het verwijderen van een gedeelte van die weg tot één aaneengesloten watergebied zijn “omgetoverd”. Inmiddels is de rust al weer wat jaartjes teruggekeerd en kan iedereen genieten van al dat moois dat we er voor terug gekregen hebben.

In de afgelopen jaren heb ik meerdere malen een bezoekje aan de Kwegt gebracht, om te zien hoe het gebied steeds weer veranderde. Wat 20 jaar geleden nog een landbouwgebied was, is nu een schitterend natuur- en watergebied geworden. Hieronder nog wat foto’s van de afgelopen 10 jaar met een korte uitleg.
het oudste  ven  vormt  één geheel met de andere vennen. foto van 29-12-2016
foto van 26 januari 2017
foto van begin april 2017
het opgeschoonde nabijgelegen "Schuumkesven" in mei 2017. 
(**Schuumke is het dialectwoord voor wintertaling)
de aaneengesloten vennen met oevers gezien vanaf het zuiden. foto van juni 2017
het aaneengesloten watergebied gezien vanaf de uitkijkpost aan de noordkant. foto van mei 2020
Het eilandje midden in de plas is nog een herinnering aan hoe de weg ooit gelopen heeft. Veel broedvogels en steltlopers maken er goed gebruik van als rustpunt of nestplaats.
de moerassige omgeving bij de Kwegt in mei 2020
de omgeleide voedselrijke Einderbeek mondt uit in de Leukerbeek. foto van mei 2020

Door de omleiding van de Einderbeek in 2006/2007 en de sterke verschraling van de bodem door de afgraving van de zandlagen waardoor de oorspronkelijke venbodem weer vrij kwam, is de oorspronkelijke  natuurwaarde hersteld en is de ontstane grote plas van grote waarde voor zowel de venflora en libellen als de water- en moerasvogels. Ook zijn er wandelroutes uitgezet en 2 uitkijkpunten gecreëerd van waaruit je een mooi beeld krijgt van de hele omgeving. Terwijl de Kwegt in het jaar 2000 nog een onbekend en eentonig landbouwgebied was, is het nu een schitterend natuurgebied geworden, dat graag door vogelaars wordt bezocht, maar ook andere natuurliefhebbers kunnen er hun hart ophalen. 
een klein eilandje in de plas is een ideale pleisterplaats voor  aalscholvers.
Ter illustratie: op Waarneming.nl werden de afgelopen dagen o.a. de weidebeekjuffer, watersnuffel, grote roodoogjuffer, vuurjuffer, vroege glazenmaker, grote keizerlibel. vuurlibel, viervlek, gewone oeverlibel, azuurjuffer en blauwe breedscheenjuffer vermeld. Behalve de “gewone” watervogels zoals de zilverreiger, grauwe gans, wilde eend, meerkoet, fuut en tafeleend werden ook de lepelaar, aalscholver, roerdomp, nijlgans, blauwvleugeltaailing, spotvogel, bosrietzanger, rode wouw, visdief, roodborsttapuit, karekiet, blauwborst en wespendief waargenomen. Zoals je ziet, voor elk wat wils.

In de volgende post laat ik wat foto's zien van de actuele situatie.

Blogarchief