Waarom is het water van het blauwe meertje zo blauw?

Elke keer als ik een bezoek breng aan het Blauwe Meertje in het IJzerenmangebied, sta ik vol bewondering te kijken hoe blauw het water is. Eigenlijk vreemd. Hoewel water een kleur lijkt te hebben, is het doorzichtig Vanuit de lucht en ook vanaf de kant zien we een blauw meer, maar als we er zelf in staan, of erin gaan zwemmen, dan is het water ineens doorzichtig en helemaal niet blauw.

“Waarom lijkt dat water dan zo blauw?” vraag je je af. Het antwoord is weerspiegeling.

Water heeft bij het vallen van de avond de kleur van de ondergaande zon

De kleur bestaat uit licht dat terugkaatst. Overdag de kleur van een blauwe of grauwe hemel en ‘s avonds de kleur van de ondergaande zon. ’s Nachts is het water donker als de nachthemel, met soms een streep melkwit maanlicht eroverheen en een witte glans als er golfjes zijn.
Conclusie: De kleur van het water is een reflectie van de kleur van de lucht.

De blauwe kleur in het water ontstaat overdag door de zon. Bij helder weer, met fel zonlicht, ziet het water er blauwer uit dan bij bewolkt weer. Vooral in tropische landen is dit ook heel goed te zien.

Dus hoe feller de zon, hoe blauwer het water…... Dat de weersgesteldheid voor een groot deel de kleur van het water bepaalt, is te zien op onderstaande foto’s.

IJzerenman met bewolkte lucht

IJzerenman bij helder weer en zonlicht

Blauwe meertje met bewolkte lucht

Blauwe meertje bij helder weer en zonlicht

Een volledige regenboog tijdens onze vakantie in Kessel

Licht dat van de zon af komt, is wit.

Wit licht bestaat echter uit kleuren, waar- onder dus ook blauw. Dat is goed te zien met bijv. een prisma, of bij een regenboog. Wanneer het (wit) licht “gebroken” wordt door water, ontstaat een diversiteit aan kleuren in een indrukwekkende boog.

Men heeft het altijd over 'de zeven kleuren van de regenboog', maar meestal kom je niet verder dan zes: rood, oranje, geel, groen, blauw, en paars. Indigo is dan de 7e kleur.

We kunnen die regenboog alleen zien als er  vocht in de lucht zit en de zon schijnt. De regenboog is dan ook geen tastbaar iets, maar een weerspiegeling. Het zonlicht valt op de druppels water in de lucht en zorgt zo voor een kleurrijke regenboog.

*** Is het je trouwens ooit opgevallen, dat de volgorde van de kleuren bij twee regenbogen tegengesteld is; de rode randen van de beide bogen wijzen naar elkaar toe...... Een ander kenmerk van het volledige regenboog- verschijnsel is de donkere hemel tússen de bogen.

Zonnige dag bij de centrale zandwinning in november 2013

Terug naar mijn verhaal…….

De zon straalt dus verschillende kleuren zonlicht uit. Het licht dat verder door de atmosfeer gaat, wordt afgebroken, omdat er steeds meer licht van andere kleuren wordt geabsorbeerd. Dit wordt  Rayleighverstrooiing genoemd.  Een deel van het licht dringt ook een eind het water in, waar het  wordt  verstrooid en terugkaatst. Het wordt als het ware “opgeslorpt”. Door het water zelf, maar vooral door de opgeloste en zwevende stofdeeltjes in dat water. De rode stralen worden het eerst opgenomen in het water. Water absorbeert rood licht 100 maal meer dan blauw licht en verstrooit blauw licht 5 maal meer dan rood licht.

foto van het ondiep gedeelte van de plas in augustus 2013

foto van het diep gedeelte van de plas op dezelfde dag

Als de weg die een lichtstraal moet afleggen groter wordt, worden dus ook steeds meer rode en deels ook groene lichtdelen geabsorbeerd. Een dunne laag water heeft weinig of geen kleur, want het laat al het licht door, maar met een dikkere waterlaag is dat anders. Maw. hoe dieper de bodem ligt, des te minder rood de straal bevat. Blauwe stralen blijven veel langer schijnen en gaan daardoor dieper het water in.  Wat er uiteindelijk terug kaatst, heeft een blauwe of blauwgroene kleur. Als het water helder is en de bodem zuiver, worden de blauwe stralen nog beter gereflecteerd, waardoor het water nog blauwer lijkt.

Foto gemaakt op een zonnige dag in augustus 2013

De Kleine IJzerenman is ondanks de zon niet blauw, maar eerder grijs.

De diepte, maar ook de mate van vervuiling bepalen hoeveel het water blauw reflecteert. Met vervuiling bedoel ik de opgeloste stoffen en stofdeeltjes die door het water zweven. Daardoor wordt het water minder door- zichtig en kunnen de blauwe stralen er niet goed door. De Kleine IJzerenman bijvoorbeeld kleurt niet blauw, maar eerder grijs. Dit komt doordat er overal in het water zoveel deeltjes in het water zweven, dat bijna al het licht dat er in valt wordt geabsorbeerd. Aan de kant is er door plantengroei, modder en ander (omgewoeld) bodemspul zoals bladafval, nog meer vervuiling en veran- dert de kleur van het water naar gelang de aard van de vervuilende stoffen. Het water wordt dan groen grijs of grijsbruin. Bij kleine slootjes is die vervuiling ook groter en goed te zien aan de kleur van het water. Als het water niet zuiver (helder) is, zitten er dus stoffen en materialen in het water die de kleur bepalen.

Een groen "blauw meertje" in november 2011

Je hebt vast ook wel eens gezien dat het water een groenachtige kleur heeft. Dit kan o.a. komen door de temperatuur van het water. Koud of warm water heeft een andere doordringbaar- heid voor licht, en zodoende krijg je die mooie groene kleur in ijskoud water.

Tot slot: ook golven hebben invloed op de kleur. Dit is vooral goed te zien vanuit de lucht. De golven die te zien zijn, en zich dus aan het oppervlak bevinden, zorgen ervoor dat de weerkaatsing niet goed plaats kan vinden. Voor een goede weerkaatsing is een glad oppervlak nodig; "glad als een spiegel". Een meertje waarin geen golven aan de oppervlakte te zien zijn, zal dus feller en zichtbaarder weerspiegelen.