Taurossen smachten naar vers gras

Als ik naar het gazon in mijn achtertuin kijk, zie ik dat de wekelijkse maaibeurt aanstaande is.
Dat het gras weer begint te groeien is voor ons misschien niet zo bijzonder, maar voor de taurossen in Kempen~Broek is het ongetwijfeld een moment waar ze naar uitkijken.Voor zover je daar van kunt spreken.

In mijn blog "grazers in winters Kempen~Broek" van 19 januari, vertelde ik dat de taurossen, die zich goed voorbereidden op de winter door hun isolerende wintervacht en een flinke onderhuidse vetvoorraad , die tot dan toe nog niet echt aangesproken hadden. Toen ik 2 weken geleden weer een rondje maakte langs een paar percelen waar de runderen lopen, zag ik dat de dieren in een duidelijk minder goede conditie verkeerden dan 2 maanden daarvoor. Daar is wel een logische verklaring voor.

Op het Morrelke /Siëndonk worden de dieren ondanks een zachte winter bijgevoerd. Gelukkig maar....

Aangezien het gras namelijk pas in het voorjaar gaat groeien, moeten de dieren hun vetvoorraad vooral aanspreken in de maanden februari en maart. Als dat gebeurt, kunnen ze zelfs tot 25% van hun gewicht verliezen. Dat is op zich geen probleem.  Hoewel Ark ervan uit gaat dat de dieren niet hoeven te worden bijgevoerd, heeft men dit standpunt, ondanks een zachte winter, ook dit jaar weer moeten loslaten.

Ook bij deze SayagueseXTudanca (?) koe is het interen op de vetvoorraad goed te zien.

Links een SayagueseXTudanca(?) koe. Wie de vader van het mooie kalf is, is mij niet duidelijk.

Als er te weinig voedsel is, gaan dieren die in het wild leven, op zoek naar plekken waar nog wel wat te halen is. Daarbij worden soms grote afstanden afgelegd. Ze moeten zich dan tevreden stellen met andere gewassen, maar het is voldoende om de periode van voedselschaarste dan toch goed door te komen.

Een bijzonder gekleurd kalfje. Zou dit een nakomeling zijn van de Maremmana stier?

Aangezien de taurossen in Kempen~Broek echter binnen afgerasterde percelen lopen, waar enkel gras voorhanden is, dreigen ze in de problemen te raken als er een tekort dreigt zoals nu. Dan is het in mijn ogen niet meer dan normaal dat besloten wordt om bij te voeren. Dat geldt zeker voor de kwetsbare kalveren.

Ook op 't Luuëke moet enige tijd bijgevoerd worden.

Wat mij betreft zijn "Oostvaardersplastoestanden" hier uit den boze. Daar gaan ook trouwens steeds meer stemmen op om bijv. een roedel wolven te introduceren dat de populaties reguleert, zodat hongerdood en afschieten nooit meer nodig zijn. Dat soort wildernisdenken is in Kempen~Broek echter niet wenselijk en niet mogelijk, dus is bijvoeren gedurende korte tijd momenteel de enige optie.

Het jonge stiertje links heeft Maronesa kenmerken. Rechts een SayagueseXTudenca (?) koe.

Terwijl in januari de taurossen in het Kempen~Broek nog weinig moeite hadden om de winter door te komen, is dat ook op het kleinere perceel bij 't Luuëke een paar maanden later heel anders en moet noodgedwongen enige tijd bijgevoerd worden. Als dat gebeurt, moet dat sowieso met beleid gebeuren, want het gedrag van de dieren kan daardoor weer beïnvloed worden; ze worden afhankelijk en opdringerig en het kan gebeuren dat de rangorde wordt uitgevochten. "Haantje de voorste", die toch al niet de magerste is, zal het meeste voedsel krijgen. Wat dat betreft zijn het net mensen…… Bijvoeren kan in elk geval tot onrust leiden. Onrust kost weer energie en daar moeten ze net zuinig op zijn.

Bij de taurossen op de "Weerter Kempen" is bijvoeren vooralsnog niet nodig.

In de jonge stieren op deze foto zijn zo te zien gekruiste hooglanders te herkennen met kenmerken van de Italiaanse Maremmana (van Wisseblök?) en het Spaanse Pajuna rund. Of zijn dit Heck-runderen?

Begrazing (net) onder de draagkracht van een gebied werkt zelfs positief uit voor de biodiversiteit. Bij de taurossen die bij de "Weerter Kempen" aan het kanaal lopen, was er een maand geleden (nog) zeker geen sprake van te weinig voedsel. De dieren zagen er duidelijk zichtbaar (nog) goed uit.
Mogelijk is dat omdat er op het grote perceel ook een gemengd bos is met veel onderbegroeiing. Hier zijn dus meer mogelijkheden om aan voedsel te komen als er in de weilanden te weinig gras voorhanden is. Ik denk dan bijvoorbeeld aan twijgen, knoppen en bast.
Voedselaanbod (variatie), facilitatie (oppervlakte), concurrentie van andere dieren (kleine grazers zoals herten en konijnen kunnen het gras korter afeten, waardoor er minder voor de grotere soorten over is) en predatie (wolven?) bepalen samen hoeveel grazers in een gebied kunnen leven en vooral ook in welke samenstelling. Hoe cru het misschien klinkt, predatie kan zeker helpen om dit doel te bereiken; zwakke, zieke en onhandige dieren komen dan als eerste aan de beurt. Maar als er geen grote roofdieren zijn, of als het gebied relatief klein is en er te weinig variatie in de begroeiing is, dan is beheer nodig. Als dieren uit het gebied weg moeten worden gehaald, moet de achterblijvende groep zo min mogelijk worden ontwricht en komen zwakke, zieke en onhandige dieren ook als eerste aan de beurt. Uiteraard moet ook gelet worden op het op peil houden van de genetische variatie en spreiding in de leeftijdsopbouw.

Op de Breeding-back blog van DFoidl staat een interessante aanvulling van deze blog. Daniel Foidl is een Oostenrijks zoölogie/biologie student met veel kennis van zaken over het terugfokken van het oerrund.
De blog is in het Engels, maar als je 'm toch wil lezen, klik dan even op deze link.

Een nieuwe start op de Loozerheide

Ruim een jaar geleden (24 februari 2014) schreef ik over "een nieuwe lente op de Loozerheide".
Dankzij het verkrijgen van de laatste percelen hoefde de Loozerheide vanaf dat moment niet langer meer te worden ontwaterd en kon men met de werkzaamheden beginnen.

De Loozerheide is in november 2013 nog volop begroeid met percelen populieren en elzen.

Niet alleen de talloze afwateringssloten en -slootjes zorgden voor de verdrogings- problematiek in het gebied, maar ook de populieren en elzen onttrokken veel water aan de grond. De kap van die bomen was sowieso noodzakelijk, omdat men het oorspronkelijke open landschap weer wilde herstellen. Dat was dus de 1e klus.
In "Nyrstargrond op de schop", (die ik schreef in juni), kun je zien hoe voortvarend men te werk is gegaan.

De foto's die nu nog komen,zijn niet actueel, maar van 10 en 14 november van het vorig jaar. Ik ben nadien niet meer daar geweest. Bij de volgende blog over de Loozerheide zal dat wel het geval zijn.

Maremmana's en Exmoor pony's  zorgen voor de begrazing van de Loozerheide

De Exmoor pony's blijven op een veilige afstand en bekijken rustig de werkzaamheden.

De Maremmana's zullen blij zijn als het werk er op zit en de rust in het gebied is weergekeerd..

Overzichtsfoto van de voormalige weilanden met rechts de Nyrstarfabriek

De volgende fase was het afgraven van de bovenste laag voedselrijke landbouwgrond op de voormalige akkers en weilanden. Ook een eertijds gedempte moerassige laagte moest worden uitgegraven, zodat de natte laagtes die er vroeger waren, weer zouden verschijnen. Na de zomervakantie is men hiermee begonnen.
Een overzicht van alle uitgevoerde werkzaamheden kun je vinden op de site van Uitvoerder Omniverde.

Op deze foto zijn de grote niveauverschillen op de Loozerheide goed te zien

 

In de maanden die volgden, is met graafmachines de bovenste toplaag weggehaald en reden trekkers bijna onafgebroken af en aan om in totaal 25.000 kubieke meter grond te verplaatsen. Een deel van de grond werd gebruikt om greppels op te vullen zodat water niet meer weg kon stromen uit het natuurgebied.
De oude leemlagen en oorspronkelijke heidegronden werden door deze werkzaamheden weer zichtbaar. Deze is echter niet doorgraven. De ontstane poel is ook voorzien van een ondoorlatende laag Brunssummer klei, zodat het water langer vastgehouden wordt.

Met een ander deel van de grond werd het gedeelte langs de defensiedijk verhoogd en een nieuwe hoog gelegen vogeltrektelpost, tevens uitzichtpunt, ingericht. Op de eerste foto is die goed te zien. Omdat deze "kijkheuvel" de vorm van een oog heeft en ook een bijzondere soort als de kiekendief de post passeert, heeft men de naam "de Kiek" bedacht.

Door deze werkzaamheden zijn de oorspronkelijke natte laagtes, weer duidelijk zichtbaar. Het gebied is intussen een heel stuk natter geworden en ten opzichte van vorig jaar februari onherkenbaar veranderd. Over een aantal jaren zien we hier ongetwijfeld een prachtig groot ven met rietkragen, struweel en ruigtes met verschillende soorten begroeiingen, natte heide en bosschages. Dit gaat een waar vogelparadijs worden.....

Grote groepen kraanvogels vliegen over de Loozerheide bij het vallen van de avond

Het eerste hoogtepunt was in het weekend van 8, 9 en 10 november, toen duizenden kraanvogels over het gebied vlogen, maar ook tientallen vogels zijn toen geland om er te foerageren en te overnachten.
Dat belooft wat voor de toekomst.

Per huifkar naar de Loozerheide, om de voltooiing van de inrichting ter plekke te vieren.

Prachtig uitzicht op de Boshoverheide vanaf de nieuwe verhoogde telpost.

Het tweede hoogtepunt was op 14 november. Op die dag werd namelijk de voltooiing van de inrichting van de Loozerheide ter plekke gevierd en werd ook de nieuwe vogeltrektelpost overgedragen aan de vogelaars. Geheel in stijl gingen we met een grote groep geïnteresseerden, waaronder een stel prominente genodigden, per huifkar van het NMC naar de Loozerheide.
De actuele tellingen op de Loozerheide kun je vinden op de site trektellen.org.

Ook werd toen het boek ‘Het Kempen~Broek; op de grens van mens, natuur en landschap’ gepresenteerd.
Erwin Christis, de auteur, heeft een aantal keren contact met mij opgenomen voor informatie en toestemming gevraagd of hij gegevens uit mijn blog mocht gebruiken. Vandaar dat je in zijn boek bij de vermelde geraadpleegde sites ook mijn blog "Weertnatuur" ziet staan.

Een juweeltje dat ik kan aanbevelen, maar je kunt als alternatief natuurlijk ook mijn blogs lezen. ☻☺☻

Taurossen verwijderd

De Taurossen in Kempen~Broek blijven de gemoederen bezighouden. Onlangs besloten Stichting Taurus en Ark de hele kudde op perceel "'t Brook", (tussen de Raambeek en de Stramproyergrensweg achter “Puine” en “Helmusse”) te verplaatsen, omdat het niet langer verantwoord was om deze daar te laten vanwege “ongewenst gedrag”. Het was noodzakelijk dieren af te schieten, omdat er blijkbaar geen andere mogelijkheid was om ze in alle rust op het grote perceel te vangen en dan levend te verplaatsen. Hierdoor is de nodige commotie ontstaan en o.a. besloten de plaatsing van veeroosters uit te stellen tot de rust is weergekeerd.

foto: dorpsraad Altweerterheide

Op de site van Ark wordt over deze gebeurtenis het volgende vermeld:
"Maandag 2 maart vond in het natuurgebied Tungelroysche beek in het GrensPark Kempen~Broek een vangactie van een kudde runderen plaats. ARK Natuurontwikkeling, mede-eigenaar van de kudde runderen, ook wel Taurossen genoemd, heeft na zorgvuldige afweging besloten dat de kudde vanwege haar onrustige gedrag uit het natuurgebied moet verdwijnen. Nadat meerdere pogingen tot het invangen van de dieren mislukt zijn, is besloten om de drie meest nerveuze runderen af te schieten en vier andere runderen te verdoven. Te grote onrust van dieren kan risicovolle situaties opleveren voor andere dieren en een uitbraak tot gevolg hebben. De drie dode dieren zijn naar de slacht gebracht, de vier verdoofde dieren staan inmiddels op stal bij mede-eigenaar Stichting Taurus. De kudde in de Tungelroysche beek bestond vóór de vangactie uit 21 dieren. De gehele kudde verhuist van het natuurgebied naar Stichting Taurus in Keent. De eigenschap ‘rust’ zal een uiterst belangrijk selectiecriterium zijn in de samenstelling van de nieuwe kudde".

Foto's van november 2012

Op de site van weertdegekste lees ik dat een woordvoerder van Stichting Ark beweert dat de beesten soms worden opgejaagd, waarbij het vermoeden bestaat dat dit moedwillig gebeurt en dat er deels opzet in het spel is vanwege de aanleg van wildroosters. Zo heeft men waargenomen dat er honden werden losgelaten in de afgesloten weilanden waar de taurossen grazen. “De runderen voelen zich opgejaagd en worden nerveus. Het gevolg is dat ze ongewenst gedrag vertonen. Niet alleen honden, maar ook vuurwerk heeft een rol gespeeld bij de nervositeit van de grazers” , aldus de woordvoerder.

Foto van de Sayaguese stier Machiel, die begin 2013 is weggehaald vanwege agressief gedrag.

Als dit waar zou zijn, is dat natuurlijk zeer te betreuren, maar ik wil er aan toevoegen dat de woordvoerder vergeet te vertellen dat het probleem al veel langer speelt en dat we hier ook te maken hebben met nakome- lingen van de Sayaguese stier Machiel. De oudere gekruiste hooglanders lopen al sinds november 2012 op dit perceel. Bij de start van het Taurosproject liepen ze bij 't Kwaoj Gaât" en Wisseblök". Samen met de grote Sayaguesa stier Machiel! Deze heeft voor nageslacht gezorgd.
Het is ook deze stier die in maart 2013 na een paar incidenten is weggehaald vanwege zijn agressief en dreigend gedrag. Maar ondanks dat, bleef de kudde onrustig en vanaf dat moment is dat gebied dan ook afgesloten.

Hoewel bij de start werd aangenomen dat de Hooglanders goed in het project zouden passen vanwege hun goede karaktereigenschappen (zie: Schotse Hooglander als startpunt), mag je misschien constateren dat het ongewenst gedrag bij een aantal dieren dankzij de "genen" van Machiel de overhand heeft gekregen. Samen met de in de Breedingback blog gegeven bedenkingen over het Taurusproject vanwege het uiterlijk van de Hooglander ("I'm not so optimistic anymore"), is dit nog een reden om dit nog eens goed te heroverwegen......

Ook de overige dieren verhuizen binnenkort naar  Stichting Taurus in Keent.     foto: maart 2015

Aangezien het het beleid van Ark is om dieren met een sterk wijkgedrag in het gebied te houden, is het verwijderen van dieren die hier niet aan voldoen een logisch gevolg. Stichting TaurUs hecht, zoals ze zelf zeggen, grote waarde aan "gemoedelijke" karaktereigenschappen van een oerrund.
Er wordt dus niet alleen gekeken naar uiterlijk en geschiktheid in de vrije natuur, maar er wordt ook erg streng geselecteerd op publieksvriendelijkheid. “Hun karakter moet rustig zijn en passen bij de mogelijke ontmoeting tussen mens en rund”, aldus Ark. Dat wil zeggen: als de afstand met bezoekers bijvoorbeeld te klein wordt, moet het rund zich terug trekken en niét zijn "mannetje" willen staan; hij mag niet dreigen.

Dit gedrag kan niet getolereerd worden in voor publiek toegankelijke gebieden zoals het Kempen~Broek.
Wat dat betreft hebben Ark en Stichting Taurus (weliswaar wat laat) goed gehandeld. Ik ben wel benieuwd welke dieren er straks, met als belangrijkste selectiecriterium "rust" , geplaatst gaan worden.....

Moeselpeel#3

In de vorige 2 blogs heb ik al het nodige over de Moeselpeel verteld. Als je die eerst wil lezen, moet je deze link aanklikken. Vandaag wil ik nog wat van het gebied laten zien, maar nu vanaf de westkant, waar de peelrand weer heel anders oogt. Hoewel het zonnetje zich regelmatig liet zien, werkte het weer vandaag niet echt mee, wat toch van invloed was op de kwaliteit van de foto's.

Aan de rand van de peel liggen natte graslanden, die men (deels) laat verruigen en dienen als overgangsgebied en bufferzone voor het moerasgebied.

De Hondsteeg richting Vliegertstraat, met rechts de Kuppenlossing.

De westkant van de Moeselpeel is bereikbaar via de Hondsteeg, maar zoals je ziet, is die op dit moment niet erg uitnodigend, want het onverharde zandpad is helemaal stuk gereden door landbouwverkeer.

Woorden die met hond- beginnen, hebben meestal een negatieve ondertoon, bijbetekenis of gevoelswaarde. Het is een woord dat ongunstige associaties oproept (een pejoratief). Denk bijvoorbeeld aan hondenweer, hondsmoe, hondsberoerd, hondsbrutaal. Ook in kruidennamen worden planten die beginnen met hond vaak als lastig of giftig onkruid gezien. Bijvoorbeeld hondstong, hondsbloem(=paardenbloem), hondshout (=vuilboom, stinkt, waardeloos hout) en hondspeterselie.

De modderige Hondsteeg vanaf de Gebleekte steeg, met op de voorgrond de Kuppenlossing.

Deze negatieve ondertoon is nu inderdaad van toepassing op de Hondsteeg, maar waarschijnlijker is dat hond niet is afgeleid van een hond, maar van "Honte". Dit is een woord van Keltische/Germaanse oorsprong, dat is afgeleid van het woord "onte" of "onno", dat poel, moerasven of moerasrivier betekende.

Vele dorps-, wijk-, of gehuchtnamen hebben het voorvoegsel 'Hont' of ervan afgeleide vormen.
Enkele voorbeelden zijn: Honthem (hem/heim=woonplaats), Hondsheze (heze=doorgang), Hondsbeemd (beemd=nat weiland), Hondsdonk (hoogte in een moeras), Honselersdijk in het Westland (werd vroeger Honshole, Honsel of Hunsel genoemd).

Dit zijn dus namen die verwijzen naar een moerassig en nat gebied, zoals de Moeselpeel er ook een is.
Als deze uitleg klopt, was de "Hontsteeg" dus een pad door een nat en moerassig gebied, waarvan de naam in de loop der jaren is verbasterd  (dit noemt men volks-etymologie) tot Hondsteeg.

De graslanden langs de Hondsteeg zijn momenteel erg nat, maar goed begaanbaar. Ook hier zijn verschillende (padden)poelen aangelegd. Op het moment dat ik er aankwam vlogen verschillende reigers en grauwe ganzen weg. Ook voor onder andere de buizerd is dit een uitstekend jachtgebied.

Zoals eigenlijk te verwachten was, maakten de vele (afgedamde) afwateringsslootjes, de "verruiging" en "vernatting" het ook hier onmogelijk om verder richting rietmoeras te gaan.
Van een verdrogingsproblematiek is aan deze kant van de Moeselpeel in elk geval geen sprake meer.........

Ik hoorde dat er gewerkt werd in het rietmoeras en ben gaan kijken aan de oostkant, waar ik het vlot bij het vorige bezoek had zien liggen. Het bleek er niet te liggen, met andere woorden: de rietwerkers waren bezig met het maaien van het riet.

Een paar dagen later ben ik nog eens gaan kijken, of ik die mannen misschien te pakken zou kunnen krijgen om te vragen of ik eens mee mocht. Ze waren echter klaar met hun werk, want de rietmaaier stond aan de kant van het pad. Waarschijnlijk om opgehaald te worden. Jammer, want dit was een mooie kans geweest om het rietmoeras eens te zien. Misschien volgend jaar????