Otterontsnippering

Het moet toch een heerlijk gevoel geven als je zo’n prachtig beestje tegenkomt en zomaar(!) op de gevoelige plaat kunt leggen. Dat zal, binnen niet al te lange tijd, misschien mogelijk worden, want 2014 is het jaar dat de otter in Midden- Limburg wordt uitgezet. In de krant van zaterdag 12 januari werd al geschreven dat momenteel langs de Tungelroysebeek wordt gewerkt aan ‘otterontsnippering’; het aanleggen van veilige aaneengesloten routes voor otters. Dit in opdracht van de provincie Limburg.

Sinds de jaren ’60 is er in heel Midden- Limburg geen otter meer gesignaleerd en in 1988 is de otter in Nederland zelfs uitgestorven. Door menselijk toedoen, met name extreme watervervuiling en jacht, zijn ze verdwenen uit deze streek. Volgens ecologen horen otters echter thuis in M.Limburg. Nu de omstandigheden veel beter zijn door de natuurontwikkeling van de laatste jaren, kunnen ze weer terug keren.

In juli 2002 zijn de otters voor het eerst terug naar Nederland gekomen. Aangezien het niet waarschijnlijk was, dat zich op korte termijn op eigen kracht een levensvatbare populatie zou vestigen in Nederland, is besloten tot een herintroductie. In natuurgebieden in Overijssel (o.a. de Weerribben en de Wieden) werden dieren uitgezet, die in met name Oost-Europese landen zoals Wit-Rusland, Polen en Tsjechië, geen toekomst meer hadden. Dit waren otters die door stroperij werden bedreigd, weesjes en opgelapte verkeersslachtoffers. Het gaat sindsdien buitengewoon goed met de populatie. Inmiddels zakken ze langzaam af naar het zuiden en zijn er ook al otters in Gelderland bijgeplaatst. In 2014 is Limburg aan de beurt en worden hier de eerste otters uitgezet, maar voordat ze er zijn, moeten nog veel knelpunten worden weggenomen.

Loopplank aan de brug bij Ell

loopplank aan de Maaseikerweg

Onlangs is er al een otter in het gebied Kempen-Broek bij Smeetshof gespot, dus het zou zo maar kunnen dat de dieren zelf al hun weg naar Limburg hebben gevonden. Met behulp van de “spraints” probeert men het dna van het dier te achter- halen, zodat men de herkomst kan bepalen. Spraints, oftewel uitwerpselen, zijn belangrijk voor otters, omdat ze namelijk elkaar zoveel mogelijk uit de weg gaan en via deze geur- vlaggen op hun aanwezigheid wijzen. Vandaar dat spraints op opvallende locaties worden gedeponeerd, zodat ze relatief eenvoudig te vinden zijn voor andere otters, maar ook voor mensen. De aanwezigheid van een otter in Smeetshof maakt duidelijk dat de otterontsnippering snel moet wordt gestart.

loopplank bij de brug aan de Maaseikerweg

loopplank bij de brug aan de Bocholterweg

Omdat de otter, anders dan de bever, veel meer op land vertoeft, is de kans dat het dier onder een auto komt veel groter. Onderzoek in het noorden van het land wijst uit, dat verkeersongelukken de voornaamste oorzaak zijn waardoor otters overlijden en niet ziekte of ouderdom. Doordat drukke wegen de natuur door- kruisen, is het leefgebied van deze dieren versnipperd. Om deze reden is het waterschap in M.-Limburg in samenwerking met Ark Natuurontwikkeling begonnen met het beveiligen van beekoevers bij bruggen en duikers. Dat gebeurt met rasters langs de beek die de otter (en andere dieren) naar de onder bruggen en duikers aangelegde loopplanken leiden, in plaats van de veel gevaarlijkere route over de weg te nemen.

Loopplank aan de Lossing bij de grensovergang Weert - Bocholt

Op de site van Ark Natuurontwikkeling en de Zoogdiervereniging vind je meer over otterontsnippering.

De Raam

De Raam, gelegen in het Wijffelterbroek, sluit aan op de Tungelroyse Beek en is in de dertiger jaren van de vorige eeuw gegraven voor een snelle ontwatering van het moerasgebied en snelle afvoer van het water.

In Nederland werd vanaf de jaren 30 in de vorige eeuw en vooral ook meteen na WOII een groot aantal werkverschaffings- projecten opgezet.Na de Tweede Wereldoorlog waren er namelijk ruim honderdduizend werklozen. Om deze in te kunnen zetten in het arbeidsproces werd de Dienst Uitvoering Werken (in de volksmond DUW genoemd) opgezet, aanvankelijk bedoeld voor opruimings- werkzaamheden.Later werden ze betrokken bij ontginningswerkzaamheden en civiele werken. In de werkverschaffing kregen de werklozen geen echte baan aangeboden, maar werden ze door de overheid verplicht om in grote werkploegen ongeschoold werk uit te voeren bijvoorbeeld het ontginnen van een hoogveengebied of het graven van kanalen. Dit alles gebeurde met schop, kruiwagen en kiepkar. Zo gebeurde ook in het Wijffelterbroek en Achterbroek. In de blog de Raam in 't Brook kun je hier meer over lezen.

Bovenstaande foto is genomen vanaf een stuw in De Raam.Links van de vaart ligt een deel van het Wijffelterbroek dat Wisseblök en het “Kwaoj Gaât” wordt genoemd; het resultaat van de ontginningen na de Tweede Wereldoorlog. De lossing (links op de foto te zien) die in de Raam uitmondt, komt van de Vetpeel die net voor de grensovergang langs de Bocholterweg ligt. De naam Kwaoj Gaât geeft aan hoe moeilijk een en ander is verlopen en onder welke omstandigheden er gewerkt werd. Door de kanalisatie van beken en diepe ontwatering in de afgelopen eeuwen is een groot deel van de natuurlijke sponswerking verloren gegaan. Lang was dit een groot voordeel voor de landbouw, maar door klimaatverandering gaan we vaker te maken krijgen met extreme droogte enerzijds en hinderlijke overstromingen anderzijds.

Het klimaatproject biedt dankzij de uitbreiding van het natuuroppervlak in het Kempen~Broek, de mogelijkheid om de afvoer van water te vertragen.
Water vasthouden in de moerassen aan de bovenloop van beken wordt steeds belangrijker en de landbouwgrond die met veel zweet is verkregen, zal over enige tijd weer teruggegeven worden aan de natuur.