Tungelderse Wel op YouTube

Ik heb al verschillende keren geschreven over de Tungelerwallen en de ontwikkelingen daar.
In deze blog vandaag nou eens geen verhaal, maar enkel de mededeling, dat ik op YouTube weer een filmpje heb geplaatst. Deze keer met foto's van de Tungelderse wel en op de achtergrond hoor je het gelijknamige lied "tungelderse wel" van de Mooshoofpaadzengers, een dialect zanggroep uit Stramproy.
Deze zanggroep is opgericht in 1976 en bestaat/bestond? uit Jan Coenen, Lei Steijvers, Geer van Sjoemaekers Pjaer (Kwaspen), Geer (†17-10-2012) en Jan van Sjoemaekers Sjang (Kwaspen), Thei en Frans Peeters, Jack Palmen en Fons Heuvelmans.

Ze halen in dit lied de Tungeler Wallen weer voor even terug in onze herinneringen. De 'Wel' heeft namelijk een bijzondere plek in de harten en hoofden van veel (oudere) bewoners van Weert en Stramproy.
Hele generaties (jong én oud) beleefden hier  prachtige avonturen of anderszins, op en rond de enorme zandbak die de Tungeler Wallen vanouds is.

De "wel" is helaas niet meer de "wel" van weleer,
maar dankzij "kartrekker" Frans van de Ecologische Werkgroep Weert Zuid, vindt er in deze periode van het jaar, met inzet van een aantal enthousiaste vrijwilligers, kleinschalig onderhoud plaats op enkele particuliere percelen zoals "bie René", "bie Toos",  het "Armenbos" en de "Böskes" op de Kleine Wel. En het mag gezegd worden: het verschil met de andere percelen is maar al te goed merkbaar. Ik zou zeggen: ga eens kijken, of misschien nog beter: ga eens helpen.

Je kunt het filmpje bekijken door op de foto te klikken. Voor een betere kwaliteit kun je dan klikken op het tandwiel rechtsonder en bij kwaliteit stel je in plaats van 360p. in op 1080p. Rechtsonder kun je ook op volledig scherm klikken, zodat je ruim 5 minuten schermvullend en optimaal kunt genieten van de foto's.

Ik zou het leuk vinden als je eens laat horen wat je er van vindt.......

Nyrstargrond op de schop

De afgelopen weken ben ik een aantal keren met de Ecologische Werkgroep Weert Zuid op de Nyrstar heide geweest voor een inventarisatie van de daar aanwezige flora. Het idee is om de hele kanaalstrook (tussen de Defensiedijk en de Havenweg) te inventariseren. Het waren, mede door de onuitputtelijk lijkende kennis van Frans Smit, interessante bezoekjes. De verslagen van deze bezoekjes vind je op hun site.

In dit pijpenstrootjesveld zie je uittredend kwelwater

Een van de kwaliteiten van dit gebied is de overgang tussen kalkrijk water vanuit het kanaal dat overal ach- ter de dijk "kwelt", naar zuur (regen)water uit de omlig- gende heidegebieden. Door dit water vast te houden, door demping van afwateringssloten en opwerpen van dammetjes, krijg je schitterende overgangen met bijzondere biotopen, met elk zijn eigen typische bewoners en flora.

Ik ben nog enkele keren op eigen gelegenheid terug- gegaan, om de mogelijkheden van mijn nieuw aangeschafte Sony Cybershot uit te proberen.

Het gebied vanaf de Kempenweg in oktober 2013. Let hierbij op de bomen op de achtergrond.

Het gebied dat Nyrstar en enkele agrariërs op de Loozerheide in bezit hadden, is in september 2012 aan Ark en Natuurmonumenten overgedragen. In een blog van februari 2013 heb ik al aandacht besteed aan de bedoeling van dit nieuw te ontwikkelen natuurgebied; men wil de heide terug, het waterpeil herstellen en een waterbuffer creëren. Zodoende vernat het gebied, krijgt bomengroei minder kans en kan de natuur zich weer ontwikkelen tot een prachtig nat en robuust natuurgebied.

Dit Natura 2000 gebied is van belang in de Ecologische Hoofdstructuur; het creëren van een aaneen-  gesloten netwerk van natuurgebieden. Door op deze link te klikken kun je dat alles nog eens terug lezen.
In deze blog wil ik wat foto's laten zien van onlangs gedane werkzaamheden.

Situatie in februari 2014: een elzenbos met afwateringssloten

 Populierenaanplant en afwateringssloten zorgen voor verdroging

Oorspronkelijk was de Loozerheide een nat gebied met vochtige heide en vennen. Nu is het gebied, groten- deels door de sterke afwatering, veel te droog. Om de natte natuur terug te laten keren en het landschap opener te maken, zijn er al tal van werkzaamheden uitgevoerd, maar moet er nog e.e.a. veranderen.

Het gebied zoals het er na de bomenkap, eind mei 2014, vanaf de Kempenweg uit ziet.

Door de kap van de populieren en elzen is weer sprake van een weids en open landschap

Nadat eind vorig jaar de laatste landbouwgrond over is gegaan in handen van Ark en Natuurmonumenten, hoeft er niet meer te worden ontwaterd, heeft men de afgelopen maanden de populierenaanplant en elzenbos gekapt en is het vennetje hersteld. Hierdoor is het uitzicht bijzonder weids geworden en krijgen we weer het open landschap zoals het oorspronkelijk ook moet zijn geweest. Omdat de populieren flink wat water aan de bodem onttrokken, is er al snel na de kap en het dempen van afwateringssloten,  een hogere grondwaterstand merkbaar.

Koninginnenpage bezoekt een damastbloem op de Loozerheide

Populierenkap is van belang voor de grondwaterbeheersing

De onderstammen en dood hout zijn van belang in de natuur

Opvallend is dat men ook enkele bomen heeft gespaard. Deze zijn bedoeld als nestgelegenheid, de dode bomen  voor o.a. spechten en kevers, en de onderstammen die men heeft laten staan, zijn bedoeld om onder andere hoornaarvlinders te trekken. Bijzonder is te zien dat hier nu weer de damastbloem verschijnt. Deze plant is hier in vroeger jaren gezaaid door bijenhouders, die hier hun korven hadden staan. Deze bloem trekt ook andere insecten aan.
De volgende taak is het afgraven van de bovenste laag voedselrijke landbouwgrond op de voormalige akkers, zodat we hier weer de natte laagtes, die er vroeger ook waren, zien verschijnen. En om het water niet te laten wegstromen moet men de diepe sloten, met name de kanaalsloot langs de Kempenweg, dempen. Op enkele plekken zie je dat er ook  kleine drempels in sloten zijn gelegd. Hier is nu al te zien dat het waterpeil stijgt.

De Boshoverheidelossing zorgt voor een sterke ontwatering van het gebied

De populierenaanplant langs de Kempenweg is onlangs ook gekapt

Het gebied met pijpenstrootje wordt door het vasthouden van het water snel vernat

Er gaat veel mis bij het blauwe meertje.

Zoals je in de vorige post over het "blauwe meertje" hebt kunnen zien, levert de zandwinning aan de rand van het IJzerenman-gebied langzaam maar zeker een prachtige grote plas op.
Maar niet alles wat mooi is, is ook goed. "Schone schijn bedriegt" bij de CZW, want vanaf het begin zijn er dingen mis gegaan. Dingen die een buitenstaander niet ziet, want die ziet alleen die mooie blauwe plas...

Economische- en natuurbelangen kunnen daar blijkbaar ook niet door één deur. De plas zou, zo was de afspraak, bijvoorbeeld helemaal teruggegeven worden aan de natuur, maar op dit moment zijn er verschillende politieke partijen in Weert, waaronder D66 en de VVD, die dit willen loslaten en nu voorstander zijn van een meer intensieve recreatie (zoals een zwemstrandje en daghoreca).

CZW in augustus 2013

Ik vraag me af of dit wel mogelijk is bij een plas die op plaatsen meer dan 20 meter diep is en in 2010 is verontreinigd vanwege het dumpen van vervuild slib uit o.a. Sarsven en Tungelroyse beek. Tevens gaan deze partijen wel erg gemakkelijk voorbij aan het feit dat Zwembad de IJzerenman nu al niet het gewens- te aantal bezoekers voor het buitenbad haalt en dat, mochten deze plannen doorgaan, er nog grotere exploitatietekorten komen. Het jaar 2012 werd al afgesloten met - € 406.000! Ik zie de bui al hangen...

CZW in november 2013

Er komen echter vooral signalen, dat de CZW de gemaakte afspraken, willens en wetens, niet na komt !!!
De provincie treedt niet op en heeft schijnbaar (economisch?) belang bij veel graven; “de Provincie Limburg kiest consequent voor CZW en laat in feite zo de natuur en de burgers van Weert in de kou staan”.
Aldus Stichting Groen Weert (SGW). Er is bewust gekozen voor een neutrale en onafhankelijke positie en men staat los van politieke partijen of stromingen.

de plaats waar vervuild slib is gestort in 2010

- Al in oktober 2010 trok SGW aan de bel, vanwege het storten van vervuild slib.

- In mei 2011 richtte SGW zich in een schrijven tot de leden van Provinciale- en Gedeputeerde Staten van Limburg vanwege het niet nakomen van de afspraken betreffende boscompensatie. Volgens de vergunning moet CZW het gekapte bos herplanten. Dit is keer op keer uitgesteld (inmiddels meer dan 10 jaar).

 

Tot slot sprak SGW de vorige maand nogmaals zijn zorg uit, dat de CZW de gemaakte afspraken niet na komt. Er is volgens hen sprake van een onbalans tussen de belangen voor natuur en burger en de CZW.
Op hun site staat de pers-versie CZW: fijn zand, grof geld. met alles nog eens op een rijtje:

- Het storten van verontreinigde grond en baggerspecie en daardoor het verontreinigen van grondwater.

- Het niet aanbrengen van een leemlaag om verdroging van de omgeving tegen te gaan.

- Onvoldoende boscompensatie.

- Meer zand winnen dan toegestaan.

Behalve SGW is het de SP-Weert die de ontwikkelingen met argusogen volgt en aan de bel trekt als iets niet volgens afspraak verloopt. In maart 2011 werd het college van B&W bijvoorbeeld op mogelijke stortingen van ‘klasse B’ slib/specie gewezen en op 8 maart van dit jaar stond op de weblog van de SP-Weert een interessant artikel van Jeroen Goubet over het  niet nakomen van de afspraken door CZW.

Er zijn gelukkig ook een aantal positieve ontwikkelingen. Ik denk bijvoorbeeld aan de komst van de oeverzwaluw (de enige plek in de gemeente Weert). De SP heeft het over mogelijk gevaar vanwege afkalvende oevers, maar als zich hier net vanwege deze oevers een kolonie oeverzwaluwen vestigt, moet er toch een mogelijkheid zijn, dit gedeelte tot verboden gebied te verklaren, zodat de oeverzwaluw hier ongestoord kan nestelen. Het zou toch doodzonde zijn als je deze dieren weer wegjaagt.

De Ecologische Werkgroep Weert Zuid is een groep vrijwilligers die de handen uit de mouwen steekt in het gebied. Behalve het inventariseren van soorten, beoordelen ze bijvoorbeeld de verdrogingssituatie ten gevolge van de zandafgraving en hebben ze aangegeven de poelen en het broekbos naast het terrein van de CZW onder handen te willen nemen. Hierover  wil ik in mijn volgende post wat meer vertellen.

Hoewel je (nog) niet kunt spreken van een weelderige flora rond de plas, is er toch sprake van een goede ontwikkeling, want de Ecologische Werkgroep Weert- Zuid heeft bij een inventarisatie bijna 250 soorten geteld!! Ik vraag me wel af of die rijkdom ook geldt voor het gedeelte waar vervuild slib is gestort? 

Voor biodiversiteit, voor een biologisch evenwicht, is echter meer nodig dan variatie van planten. Biodiversiteit is de afkorting van ‘biologische diversiteit’ en staat voor de verscheidenheid aan álle levens- vormen én ecosystemen. Dus hoe is het bij het zandwingebied gesteld met de diversiteit van de andere soorten (de vogels, insecten, waterdiertjes, zoogdieren, zwammen en micro-organismen) én de diversiteit aan ecosystemen (het geheel van relaties tussen de soorten én het leefgebied)?

Wereldwijd komen steeds meer soorten en leefgebieden onder druk te staan door onze natuurbelastende manier van leven; verzuring, verdroging, vervuiling, overexploitatie van ruimte en grondstoffen.
Deze bedreigingen zien we nu stuk voor stuk dus ook bij de Centrale Zandwinning Weert.
Welke gevolgen heeft dit voor de natuurontwikkeling en de biodiversiteit?

Hoewel er met name in deze periode watervogels op de plas te zien zijn, is het me opgevallen, dat er jaarrond niet zo veel te zien zijn. Heeft dit met de kwaliteit van het water te maken, met voedselrijkdom, met de omgeving, of ....? Dat water is nl., zo blijkt, te zuur. Met een PH die nauwelijks 4 haalt, houdt bijvoorbeeld geen enkele vis het uit. Zijn er voor deze vogels wel voldoende foerageermogelijkheden?
Wat zijn de gevolgen van verdroging, die de zandwinningsplas lijkt te veroorzaken?
In mijn volgende post  kun je wat meer over de verdrogingsproblematiek lezen.

Kortom, er zijn nog veel vragen, onduidelijkheden, problemen die opgelost moeten worden.
In potentie kan dit een prachtig natuurgebied worden, maar de neuzen zullen wel dezelfde richting in moeten wijzen. Te hopen is dat men dat gauw gaat inzien. Of zoals Jeroen Goubet zegt op de SP-weblog:

"Het is tijd om afspraken na te komen. Er wordt nog een paar jaar gegraven en laten we ervoor zorgen dat er in die paar jaar alles gebeurt om de plas op een goede manier achter te laten. Niet ten koste van, maar samen met geld verdienen. Wel zo eerlijk".

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
LAATSTE NIEUWS:
Op de site van "Weert de gekste" lees ik op 10 augustus 2014 het volgende:

Strandwens Blauwe Meertje:
"Veel Weertenaren hebben de wens om alsnog te mogen zwemmen in het meer. Om dit signaal af te geven aan de gemeente Weert is er een speciale facebookpagina aangemaakt voor mensen met diezelfde wens. Binnen een maand tijd heeft de pagina al bijna 300 ‘likes’ gekregen. De kans dat de gemeente Weert gehoor geeft aan deze wens kent enige waarschijnlijkheid. De politieke partij VVD maakt zich al jaren sterk voor een ‘Weert Beach’. In het Coalitieprogramma 2014-2018 van het huidige gemeentebestuur (SP, VVD, Weert Lokaal) staat eveneens het streven om dagrecreatie te realiseren bij het Blauwe Meertje."

Ik lees in dat coalitiepogramma op pagina 7 het volgende:
"In het kader van het verder benutten van het recreatief toeristisch potentieel van Kempen-Broek en een uitloop van het IJzeren Man gebied, worden aanwezige kwaliteiten verder ontwikkeld. Daarbij streven we naar een gebiedsontwikkeling waarin de beoogde functies met elkaar in evenwicht worden gebracht. Wij gaan voor het realiseren van dagrecreatie (‘Weert Beach’)."

Wat heeft de SP er in hemelsnaam toe bewogen zo van mening te veranderen en als een blad aan een boom om te draaien? Zij waren toch vooral degenen die voor extensieve recreatie bleven pleiten, want op die voorwaarden was namelijk de vergunning verleend. En "Afspraak is afspraak" zo predikten ze!!!!.
Wat heeft hier nu gespeeld? Wat bedoelen ze nou met "Wel zo eerlijk" en "Afspraak is afspraak" !!!!!
Door zo'n ommezwaai laat je toch veel (natuur)mensen danig in de kou staan.
Voor mij een reden om mijn mening over de SP ten aanzien van het Blauwe Meertje danig bij te stellen. Mijn vertrouwen in hen heeft in elk geval een flinke knauw gekregen............
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Heijkersbroek 2012

Net buiten de gemeente Weert, ligt, langs de Tungelroyse beek tussen de dorpjes Swartbroek en Ell, het ca 55 ha. grote Heijkersbroek of Heykersbroek. ‘Broek’ duidt op een moerassig gebied. Het gebied is dan ook rijkelijk voorzien van slootjes en plassen, die overigens door de huidige verdroging van het gebied vaak/meestal droog staan.

 Ferrariskaart van 1777 met het Heykersbroek

Op deze kaart zien we de loop van de Tungelroyse beek, die door het grote aaneengesloten moerasgebied van de Krang (links) en het Heijkersbroek (rechts)  stroomt.  Aangezien de naam Heijkers in Ell en omgeving erg veel voor komt, zou de naam Heijkersbroek wel eens afgeleid kunnen zijn van een familie Heykers. Dat plaatsnamen afgeleid zijn van familienamen komt vaker voor. Men noemt dat patroniemen. 

Op de Ferrariskaart uit 1777 staan meerdere boerderijen aangegeven rond het "brook". Ik heb er enkele namen van nu nog bestaande boerderijen bij gezet. Een van die boerderijen (zie pijl) heeft de naam "Heykes". Genoemd dus naar een familie Heijkes, Heykes of Heykers. 

Op deze oude kadasterkaart van Groulard (1811-1832) zijn meerdere nu nog bekende boerderijen in de omgeving van het Heijkersbroek aangegeven, waaronder Heijkes. Wie dat uitgezocht heeft, weet ik niet.  Waar "Section A" op het kaartje staat aangegeven ligt het Heijkersbroek. Links onder in het hoekje staat "het Weerenbroek" aangegeven.  Wil je daar meer over weten, klik dan HIER.

 

Door de hoge grondwaterstanden heeft de ontginning van het moeras, vennen en broekbossen lang op zich laten wachten. Pas na de ontwatering, die mogelijk werd door de normalisatie van de Tungelroysche Beek en de Vliet, konden de natte terreinen drooggelegd worden. Het oorspronkelijke moerasgebied is rond de tweede wereldoorlog ontgonnen en in de jaren ‘60 werd bos aangelegd als werkvoorziening. Er werden vooral populieren geplant en grove den. (voor de productie van mijnhout). Waar zandwinning plaatsvond ontstond een grote plas. Dat is nu sinds jaren blikvanger nummer één en wordt gebruikt als visvijver. De vijver wordt vooral gevoed door grondwater, maar om de vissers niet te ontrieven wordt het hoge peil, indien nodig, in stand gehouden door water van de Tungelroyse beek in te laten.

Toen de bosbouw onrendabel werd, kon het gebied zich ontwikkelen als natuurgebied. Er is een heel gevarieerd gebied ontstaan. Veel is echter ook aangeplant, want je ziet er bijvoorbeeld liguster, kardinaals- muts, hazelaar en rode kornoelje. Als de begroeiing te ruig wordt, zorgen schapen voor de begrazing.

De Tungelroyse beek die langs het Heykersbroek stroomt

Moerasvergeet-mij-nietje groeit overvloedig langs de beek

Door het natuurlijk inrichten van de Tungelroysche beek, die zich langs het gebied slingert, komen ook steeds meer vogels naar dit gebied. In en rondom het Heijkersbroek zijn mooie wandelpaden aanwezig, waaronder enkele die deel uit maken van lange afstandswandelingen, zoals het Pelgrimspad. 

Vrijwilligersgroep Heijkersbroek zorgt voor het beheer en heeft samen met Bosgroep Zuid-Nederland in 2006 gezorgd voor natuurherstel van de bij het gebied horende "Waerbrookskoel" (Weerenbroekpoel).
Het is een vochtige laagte, die door een zandrug afgescheiden ligt van de Vliet en de Tungelroyse beek.
Voor een bezoek aan de Waerbrookskoel zal ik volgend jaar nog eens terug gaan.

Via de Jan Govaertsbrug bij de Tungelroysche beek is Laagbroek/ de Krang gemakkelijk te bereiken. Jan Govaerts was raadslid in de gemeente Hunsel van september 1974 tot juli 1990. Door zijn toedoen is deze brug daar geplaatst.

Grotere kaart weergeven