Taurossen op de Weerter Kempen

Vorige week schreef ik een post over de problemen die er zijn/waren met de taurossen op de Kettingdijk, Er is daar namelijk een structureel tekort aan voedsel (dus niet alleen in de winter), met alle nare gevolgen van dien. Niet alleen zijn er enkele dieren gestorven, maar ook is er in mijn ogen een probleem met de biodiversiteit door overbegrazing.Planten krijgen niet de kans om te groeien en te bloeien, want alles wordt meteen opgevreten.

Weerter Kempen gezien vanaf de Lozerweg aan het kanaal

Op de Weerter Kempen (de zgn. Q-percelen) kun je niet anders concluderen. Ook daar is een tekort aan voedsel zodat bijvoeren noodzakelijk is, maar de situatie is daar op het eerste oog wat rooskleuriger. Dit vanwege het kleiner aantal runderen dat daar loopt. Desalniettemin zijn er een paar weken geleden ook een aantal dieren weggehaald. Bij mijn vorig bezoek op 22 februari liepen er namelijk nog enkele "oude" Maremmana's en die waren op 24 maart weg.

Foto genomen op 24 maart vanaf het bospad ten noorden van de Kettingdijk

Ook hier is weinig eetbaars te vinden voor de Maremmana's

Het is zoeken naar wat eetbaars, toch zien ze er nog goed uit.

De runderen die op de Weerter Kempen en het stukje Kettingdijk lopen, zijn dus van het ras Maremmana primitivo. Ik heb er meerdere posts over geschreven. Dit ras is namelijk al sinds november 2012 te vinden op percelen van Kempen~Broek. Het is een rustig ras dat weinig problemen veroorzaakt en een goed wijkgedrag vertoont. Wat niet wil zeggen dat ze "aaibaar" zijn. Dus regel één: houd je aan de geadviseerde afstand, zeker als er jonge kalfjes bij zijn.  De kleur van de vacht varieert van licht- tot donkergrijs. De stier is zwart van kleur. Meer over dit ras kun je lezen op de post: Maremmana runderen.

Een uit Italië geïmporteerde Maremmana is herkenbaar aan het oranje label

 In december 2014 heeft men nog eens 3 raszuivere koeien en 1 stier vanuit Italië (Toscane en Lazio) laten overkomen. Dat kun je HIER nog eens nalezen. Dat zijn de runderen die nu met hun nakomelingen op de Weerter Kempen en ook op de Loozerheide lopen .

  Die oude runderen zijn herkenbaar aan het oranje oorlabel. Dat label zie je ook bij die runderen op de post Maremmana runderen. De koeien die hier in Nederland geboren zijn, hebben een geel label. Deze foto's van die oude koeien heb ik genomen op 22 februari. Op de bovenste 4 foto's, die ik op 24 maart  heb genomen, zul je die koeien niet meer zien. In juli 2019 heeft men rond Kettingdijk enkele veeroosters geplaatst. Zodoende kunnen de dieren die op de Weerter Kempen grazen, ook terecht op een perceel van de Kettingdijk en van daaruit kunnen ze naar de bosaanplant tussen Kempenweg en de boerderij. Daar wordt echter voor zover ik dat kan nagaan niet vaak gebruik van gemaakt. Het zijn nou eenmaal geen bosdieren. Met de andere runderen die op de Kettingdijk lopen, is geen contact mogelijk vanwege een afrastering. De kuddes houdt men strikt gescheiden. Waarschijnlijk wil men het ras Maremmana raszuiver houden.

Ook op de Weerter Kempen is te zien dat de dieren vermagerd zijn, maar dat het t.o.v. de dieren aan de Kettingdijk best mee valt. De koe met haar dikke buik (2e van links) is overigens drachtig. Zoals je ziet zijn het de oude koeien die bepalen wie er bij het hooi kan. De jonge stier links op de foto zal dus nog even geduld moeten hebben en dat geldt ook voor een  jonger dier, dat pogingen deed om ook bij het hooi te komen, maar dat was ook geen succes. Het viel me verder op dat het veel voorkomend pitrus dat je op de achtergrond ziet, door de koeien met rust  wordt gelaten. Niet zo lekker blijkbaar. Bij schapen zou dat wel anders zijn geweest, want die vreten eigenlijk alles wat ze voor de voeten komt.

De jonge stier moet nog even geduld hebben voor hij bij het hooi kan

Ook het kalf wordt steeds weggejaagd en moet afwachten tot de koeien verzadigd zijn en vertrekken

Nog even wachten dus voor ze aan de beurt is.

Dode taurossen op de Kettingdijk

In een artikel met bovenstaande kop, maakte Dagblad de Limburger op 19 februari bekend dat er 2 taurossen aan de Vetpeel/Kettingdijk waren gestorven, omdat er waarschijnlijk door Natuurmonumenten niet tijdig ingegrepen was en er niet voldoende bijgevoerd was. Het betrof een * ouder dier en een stiertje.

Ook Midden Limburg Actueel schreef hierover een artikel.  
Ik had verwacht dat daar heel veel reacties op zouden komen, maar dat was niet het geval. Het bleef rustig aan het front. Veel mensen zijn intussen, zo lijkt het wel, "taurosmoe"...........................
In eerste instantie werd door Natuurmonumenten ontkend dat de situatie schrijnend was en dat het normaal was dat runderen in deze periode kwetsbaarder zijn en vermageren, omdat ze interen op hun vet en dat het ook “gewoon” is dat vooral hoogbejaarde dieren (de koe was 16 jaar) de winter niet overleven. Mocht je overigens wat meer over dat bijvoeren willen weten, lees dan eens mijn post: Taurossen kijken uit naar vers gras. 

* Hoewel ik mijn twijfels heb, was de oude koe die gestorven is, mogelijk de Maremmana leidkoe waar ik in de post van september over schreef en die je op de rechter foto ziet. Ik weet het niet 100% zeker, maar als ik het in september bij mijn bezoek aldaar goed gezien heb, had deze koe ook een kalf. Zou dat misschien het stiertje zijn dat gestorven is?

Zoals Natuurmonumenten zei, is 2 dode dieren in de winter op een kudde van ruim 70 inderdaad te overzien, maar daar moet het dan ook bij blijven. In de twee weken daarop, bleek echter dat nog zo’n zeven runderen uit de kudde sterk vermagerden. Tijd om maatregelen te treffen. Voor de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit was het in elk geval ook aanleiding om een bezoek aan de Kettingdijk te brengen. Wat ze er aantroffen was voor hen voldoende om Natuurmonumenten op de vingers te tikken vanwege nalatigheid en werd aangeraden om maatregelen te treffen. De NVWA gaf ook het advies om het hooi niet alleen op de grond aan te bieden, maar ook hooiruiven neer te zetten. Niet alleen vanwege vervuiling van het hooi, maar vooral om zwakkere en jongere dieren beter bij het hooi te kunnen laten komen.

Hoewel men al vroeg begon met bijvoeren, is Natuurmonumenten (zo geven ze zelf op hun site nu toe) inderdaad niet genoeg alert geweest op het gewicht en de conditie van de kudde. Nu ze er op gingen letten, zagen ze ook dat vooral jonge en zwakke dieren bijvoorbeeld door dominante dieren bij het voer werden weggeduwd. Dat is ook de reden dat ze het advies van de NVWA hebben (hooiruiven plaatsen) opgevolgdHoewel het eigenlijk de bedoeling is (dat wordt tenminste steeds weer op hun site vermeld), om de dieren zoveel mogelijk met rust te laten en niet bij te voeren, geeft Natuurmonumenten nu toe dat het op de Kettingdijk hard nodig is en dat er te weinig is bijgevoerd. De reden is vooral dat er te veel dieren in het terrein aanwezig waren.

Door de schrale vegetatie blijft bijvoeren nog  tot minstens half april noodzakelijk

De schrale vegetatie biedt gewoon niet voldoende voor een jaarrond begrazing door zoveel dieren. Natuurmonumenten heeft onlangs dan ook noodgedwongen een dertigtal dieren weggehaald en er zijn extra hooiruiven neergezet. Het viel me overigens op, dat de dieren ook zijn verplaatst van het perceel langs het fietspad naar een perceel dichter bij de boerderij. Bang voor “pottenkijkers” of om beter toezicht te hebben?

de Maremmana leidkoe in september 2020 met een deel van haar kudde die haar trouw volgt

In september vorig jaar schreef ik een post over de Taurossen op de Kettingdijk/Vetpeel. Daarin schreef ik dat de dieren toen al bijgevoerd werden, omdat er toen al te weinig voedsel was. Jaarrond begrazen door zo veel dieren (ik telde er toen ruim 70) is, zo schreef ik, te veel van het goede en de door Natuurmonumenten zo geprezen biodiversiteit door begrazing met taurossen, gaat hier zeker niet op.
In plaats van verrijking en variatie is op de Kettingdijk/Vetpeel eerder sprake van VERARMING; de natuur krijgt namelijk door  overbegrazing niet de kans om te herstellen en van structuurrijke vegetatie is totaal niets te merken. De biodiversiteit holt daar achteruit als er niets gebeurt. Elk grassprietje of plantje dat daar nu de kop op durft te steken, wordt door de runderen meteen “weggemaaid”…….  De foto's op de volgende post tonen dat nog eens goed aan. Het is één kaal landschap (met uitzondering van de pitrus dan die ze met rust laten). Planten krijgen dus niet de kans om tot groei en bloei te komen, zodat de zo gewenste insecten ook weg blijven…. Je ziet ook dat de dieren nu niet meer als een kudde functioneren, één kudde dus die gezamelijk optrekt en bij elkaar blijft. Ze lopen namelijk nu verspreid door het gebied, omdat ze op zoek zijn naar dat kleine beetje voedsel dat nog te vinden is.

Ik adviseer Natuurmonumenten om gedeeltes af te sluiten, zodat de achteruitgang van het ecosysteem gestopt wordt en karakteristieke plant- en diersoorten behouden blijven. Daarnaast bieden deze afgesloten gebieden (exclosures) ook nog eens een unieke mogelijkheid om onderzoek te doen wat nou precies de effecten van de overbegrazing zijn en hoe het herstel van het gebied is na beëindiging van deze overbegrazing. 

Wat zullen de dieren naar vers gras smachten. Dus nu is het maar te hopen dat het gras weer snel gaat groeien. Je kunt dan misschien geen voorstander zijn van de tauros, maar zoveel leed wens je geen enkel dier toe. Zij hebben er tenslotte niet om gevraagd........

Taurossen op de Loozerheide in 2020

Loozerheide in 2013

In juni 2014 schreef ik een post over de Loozerheide met als titel: "Nyrstar op de schop". In november 2014 werden de werkzaamheden daar afgesloten en daarover schreef ik in maart 2015 in "Een nieuwe start op de Loozerheide".

Pijpenstrootjesveld in februari 2014

Populieren in februari 2014

Elzen in februari 2014

De eerste klus was het dempen van de talloze slootjes in de loop van 2014 gedempt en het kappen van de elzenbosjes en populieren, omdat men het oorspronkelijke open landschap weer wilde herstellen. Niet alleen de talloze afwateringssloten en -slootjes zorgden namelijk voor de verdrogingsproblematiek in het gebied, ook de populieren en elzen onttrokken veel water aan de grond.  Wist je bijvoorbeeld dat een volwassen populier in het voorjaar 600 liter water per dag opneemt?????

Loozerheide eind 2014

In de volgende fase heeft men de bovenste laag voedselrijke landbouwgrond op de voormalige akkers en weilanden afgegraven en zijn de eertijds gedempte moerassige laagtes uitgegraven, zodat die weer zouden verschijnen. Er werd toen maar liefst 25.000 kubieke meter grond verplaatst. Door deze werkzaamheden veranderde het landschap drastisch in de afgelopen 5 jaar, zoals je op onderstaande foto's kunt zien.

Loozerheide in mei 2020

Van de zo door Natuurmonumenten geprezen toename van biodiversiteit,  is door de begrazing van de runderen ook hier weinig te merken. Het pijpenstrootje heeft het moeilijk, maar ik weet niet of dat "dankzij" de begrazing is of vanwege de droogte. Van de lupinen die er voorheen massaal groeiden en bloeiden en kleur brachten in het eentonige gebied, is nagenoeg niets meer te zien. Verder zag ik weinig kruidenrijke planten; ze maken ook weinig kans om in bloei te komen vanwege de begrazing door de taurossen.

Blauw walstro op de Loozerheide

Ik vond er echter begin juni wel twee opvallende soorten namelijk het Blauw walstro en de Veldhondstong. Beiden zijn hier zeldzaam.

Blauw walstro (Sherardia arvensis) is een plant uit de sterbladigenfamilie. De plant komt voor op vochtige, open plaatsen in grasland en op akkers met kalkhoudende grond. De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als vrij zeldzaam en zeer sterk afgenomen.

Veldhondstong

   

De Veldhondstong (Cynoglossum officinale) is een tot 80 cm hoge, tweejarige zacht behaarde plant uit de ruwbladigenfamilie. Gedurende het eerste jaar vormt de plant met haar bladen een bladrozet; pas in het tweede jaar vormt ze stengels, waaraan de rode tot blauwe bloemen verschijnen. De taurossen en Exmoors laten de Veldhondstong met rust omdat ze giftig is. De plant bevat alkaloïden. De runderen zorgen waarschijnlijk wel voor de verspreiding vanwege de weerhaakjes die aan de rijpe zaden zitten.

Zoals gezegd, is de plant hier zeldzaam en komt hij in ons land alleen voor in de Noord- en Zuid-Hollandse duinen. De Veldhondstong komt daar op de duinhellingen en in de duinen vooral voor op open, droge, stikstofrijke grond. De grond dient vooral ook kalkrijk en licht basisch te zijn. Hoe de plant hier is terechtgekomen is voor mij een raadsel. Zou het met de lupinen te maken hebben (Lupines zijn in staat stikstof uit de lucht te binden en daarmee de grond te verrijken) of misschien met het nabijgelegen Nystar?

Al sinds februari 2013 wordt het gebied begraasd door Taurossen (Maremmana's) en Exmoor pony's. Nadat in november 2014 het Natuurherstelprogramma was afgesloten, zijn er nog een Maronesa stier en Limia's bij gekomen. Meer hierover kun je lezen in de post "Taurossen op de Loozerheide 2015". Er lopen inmiddels een twintigtal dieren rond. Het zijn kruisingen van Limia X Maremmana, Maremmana X Maronesa en Limia X Maronesa runderen.

Alle foto's die ik eerder maakte van de Taurossen op de Kettingdijk, kun je vinden op de site Flickr. Ook nu laat ik niet alle foto's zien van de dieren, die ik op de Loozerheide fotografeerde.

Wil je ook die allemaal bekijken dan moet je ook hiervoor even een bezoekje brengen aan Flickr.