Roeventerpeel 1

Enige tijd geleden heb een bezoekje gebracht aan een nieuw ontwikkeld natuurgebied, waar ik nog niet was geweest: het 21 ha grote Roeventerpeel. Het gebied ligt in een laag moerassig deel, dat wordt omringd door hogere zandgronden.

In de Roeventerpeel, vroeger ook wel Boevenderpeel genoemd, ligt een onlangs hersteld ven te pronken. Het was oorspronkelijk een lang en smal ven, dat doorstroomd werd door de Leukerbeek. Deze ontstond als een samenvloeiing van o.a. de Roevenlossing, Kraanlossing, Schoorlossing en vooral de Einderbeek. Via een nieuw aangelegde loop van de Einderbeek wordt nu het voedselrijke(landbouw)water langs de westkant van de Roeventerpeel geleid. De andere lossingen zijn afgekoppeld, zodat ze stilstaand in de Roeventerpeel achterblijven. Stroomafwaarts sluiten de Kootspeel , Moeselpeel en Roukespeel hier op aan.

De Roeventerpeel, sinds 1971 eigendom van Stichting het Limburgs Landschap, vormde vroeger een belangrijke schakel in de reeks Limburgse - en Brabantse Peelvenen. Het was toen één groot moerasgebied (zoals je op een oude kaart van 1892 kunt zien), waar alleen de Schoordijk(weg) door heen liep.

oude historische kaart van 1892

Roeven komt oorspronkelijk van Roederven. Letterlijk betekent dit: rood ven. Het verwijst naar het bruine, ijzerhoudende water.
Het gebied lag in het beekdal van de Einder- beek. Omdat dit dal een langgerekte ondiepe laagte was, stroomde het water langzaam over een grote oppervlakte weg en ontstonden grote vennen. Omdat de afvoer traag verliep, kun je eigenlijk beter spreken van een doorstroommoeras, waarbij het water van ven naar ven stroomde.

Enkele vennen in het Roeventerpeelgebied waren Schoorkuilen, Kwegt en Roeventerpeelven. Deze sloten aan op de andere Peelvennen zoals Sarsven, de Banen, Vlakwater en de Zoom.

Bij de aanleg van Kanaal Wessem - Nederweert (1929) werd de vrijkomende grond gebruikt om de ernaast gelegen natte laagtes op te hogen. Zo werd nagenoeg de hele noordkant en een gedeelte van de zuidkant van het moerasgebied gedempt. Op sommige plaatsen werd wel 3 meter zand op de veenbodem gestort, waardoor het oorspronkelijke karakter helemaal verloren ging. Het zand bedolf de unieke vegetatie die toen in de Roeventerpeel groeide (b.v. waterlobelia en biesvaren). Het was meteen ook het einde van de Schoorkuilen en de Kwegt. Het Roeventerpeelven kwam helemaal geïsoleerd te liggen tussen het kanaal, het spoor (aangelegd in 1879 als Nederlands deel van de IJzeren Rijn), de Roermondseweg en de later in 1970 aangelegde A2 tussen Nederweert en Kelpen-Oler. Van het oorspronkelijke grote moerasgebied met een unieke flora en fauna, bleef dus nagenoeg niets meer over.

Vroeger had het afgesplitste gebied met het ven nog een "functie" als leverancier van bijvoorbeeld, turf, hout en vis, maar in naoorlogse jaren werd het als “overbodig” en onrendabel gezien en gebruikt als stortplaats van huisvuil en deels dicht gegooid met zand om als landbouwgrond te dienen. Het ven is uiteindelijk nagenoeg geheel verland en dicht gegroeid met riet en struikgewas. De stortplaats werd in 1957 verplaatst naar de Kootspeel, die vanwege de aansluiting van de riolering sinds de jaren 30 van de vorige eeuw bekend stond als "Stroontpieël".

De moeilijk begaanbare noord-westkant

In 2010 is door een natuur- en landschapsherstelproject van het Limburgs Landschap, het vuil en opgebracht zand verwijderd en een ven van zo’n 11 hectare ontstaan.

Hoewel het vanwege rabatten met afwateringsslootjes aan de zuidwesten- en westenkant niet echt nat is, is het er vanwege de ruige begroeiing en het ontbreken van paadjes niet goed toegankelijk. Ik ben desondanks deels om het ven heen kunnen lopen, totdat ik halverwege bij de oude en afgesloten Leukerbeek (die midden in het gebied ligt), kwam en noodgedwongen rechtsomkeert moest maken. Je kunt er volop genieten van de mooie typische venplanten en de natuurlijke afwisselende venoevers die weer nieuw leefgebied zijn voor libellen, amfibieën en talloze watervogels.

Ik heb er aan de westkant zowaar beversporen aangetroffen. Een teken dat het goed gaat met het huidige waterbeleid en een mooie impuls voor een aantrekkelijk en soortenrijk landschap.
In mijn volgende blog zal ik het ven vanaf de oostkant bekijken.

LAATSTE NIEUWS:

Op 18 februari van dit jaar heeft Anthony vd. Loo met behulp van een cameraval bij de Leukerbeek (vlak bij de Roermondse weg),een foto van een (jongere?) bever kunnen maken. Mogelijk dat dit dier van de Roukes- peel af komt. Het ziet er naar uit dat het dier (of dieren?) zich hier langer gaat vestigen. TOP......




Grotere kaart weergeven

Herstel Sarsven

Het nagenoeg dichtgegroeide en dichtgeslibde Sarsven in de gemeente Nederweert is door het Limburgs Landschap en Waterschap Midden-Limburg nog niet zo lang geleden opgeschoond en de voedselrijke humuslaag is verwijderd. Het Sarsven krijgt alleen nog natuurlijk water: regenwater en het belangrijkste, het eigen kwelwater. Aanvoer van voedselrijk water van bijvoorbeeld de Rietbeek wordt omgeleid.
De herstelmaatregelen hebben al snel geleid tot een spectaculaire terugkeer van tal van (zeer) zeldzame planten en dieren.Verloren gewaande plantjes, zoals de zeer zeldzame kruipende moerasweegbree, grote waterweegbree, moerashertshooi, zonnedauw en gagel laten zich weer zien. Het belooft dus veel voor de toekomst. De verhoging van de waterstand is voor de enkele bomen die men had laten staan al snel funest zoals je ziet, want altijd met de voeten in het water staan is blijkbaar niet iets wat een boom goed doet.

In oktober is er een uitkijkpunt en een vogelkijkscherm neergezet en is het natuurproject afgerond. Men wacht gespannen de komende ontwikkelingen af.Op de achtergrond zie je het dorp Nederweert- Eind. Heerlijk die rust om je heen.

Sarsven

Het natuurherstel van De Banen vormde de basis voor het verdere landschapsherstel van de overige vennen in het gebied. Door dit grote herstelproject, onderdeel van het Peelvenenproject, zijn De Banen, het Sarsven, de Schoorkuilen en de Kwegt tot één groot aaneengesloten natuurgebied omgevormd. Hoewel er tegenwoordig kanaal Wessem-Nederweert en de autoweg tussen liggen, sloot het Sarsven oorspronkelijk aan op het Roeventerpeelven.

Natuurherstel heeft niet alleen voordelen voor de natuur, maar ook voor de natuurbeléving, want het is hier nu heerlijk toeven in de omgeving. In 2009 heeft Stichting het Limburgs Landschap het laatste deel van het Sarsven aangekocht. Daarna is ook dit ven opgeschoond. Het Sarsven en de Banen krijgen alleen nog natuurlijk water, regenwater en het belangrijkste het eigen kwelwater.

kruipende moerasweegbree

Nu de herstelwerkzaamheden nagenoeg voltooid zijn, kun je er heerlijk wandelen en sinds kort is er een knup- pelbrug, een prachtig uitkijkpunt en vogelkijkscherm.

De herstelmaatregelen leiden tot een spectaculaire terugkeer van tal van (zeer) zeldzame planten en dieren. Al snel hebben verloren gewaande plantjes, zoals de zeer zeldzame kruipende moerasweegbree, moerashertshooi, zonnedauw, grote waterweegbree en gagel zich weer laten zien. Het belooft dus veel voor de toekomst.

Moeselpeelrand in bloei

Aan de rand van Weert ligt natuurgebied de Moeselpeel. Een natuurgebied van 90 ha dat zich op 2 à 3 km ten zuidoosten van het centrum van Weert bevindt. Het is in bezit van Staatsbosbeheer en het Limburgs Landschap.

De Moeselpeel is geen opzichzelfstaand natuurgebied. Het staat in verbinding met de Kootspeel en Roeventerpeel die in het noordoosten aansluiten aan dit laaggelegen gebied. Door die gebieden stroomt ook de Leukerbeek in zuidwestelijke richting, om vervolgens naar het oosten af te buigen. Zodoende staat de Moeselpeel ook in verbinding met natuurgebied de Roukespeel in de Krang

De Moeselpeel dankt zijn naam aan het naburige buurtschap, tegenwoordig de wijk Moesel.
Moesel is een verbastering van het dialectwoord ‘moeëst’ dat moeras betekent en "sele" Het toponiem sel(e) verwijst naar het Oudgermaanse sala: een woning, nederzetting of beschutting. Hier bevond zich vroeger ook een schans. Dit was een zandbult in het moeras, dat een eilandje vormde en slechts via een smal pad bereikbaar was. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog, in de 17e eeuw, werd het als toevluchtsoord voor de bevolking gebruikt.

De Moeselpeel is een van de peelvennen of 'pelen', waar de mens nauwelijks ingrepen heeft verricht.
Er is wel verveend, zodat omstreeks 1900 een open plas aanwezig was. Deze is echter opnieuw verland, zodat open water nauwelijks meer aanwezig is.

De Houtstraatlossing met rechts de Moeselpeel en links Landgoed Knapesbert

In de 20e eeuw werden afwateringssloten gegraven, om het gebied voor landbouwdoeleinden te ontginnen. Deze ontginning is niet doorgegaan, want het gebied bleef veel te nat. Door de instroom van voedselrijk water werd het gebied echter steeds voedselrijker. Om deze reden werd midden jaren '90 van de 20e eeuw het water uit de landbouwgebieden omgeleid via de Houtstraatlossing en Kuppenlossing en kan het natuurgebied zich geleidelijk herstellen zodat de hoogveen - vorming uiteindelijk weer op gang kan komen.

Omdat besloten is grote stukken landbouwgrond aan de rand van de peel zijn gang te laten gaan en als een soort buffer te dienen, zie je een gevarieerd landschap, met weilanden,akkers, kleine bosschages en natte veengebieden.

De natuur bloeit daar momenteel letterlijk en figuurlijk op. De grote variëteit aan planten is bijvoorbeeld goed te zien in dit weiland. De tijd van de paardenbloem is voorbij en nu krijgen allerlei bloeiende grassen, boterbloemen, schermbloemigen zoals fluitenkruid, de prachtige roodkleurige schapenzuring, koekoeksbloem, pinksterbloem etc. de kans om boven het maaiveld uit te komen.

Prachtig om deze bloemenzee te zien, maar niet echt een uitnodiging voor degenen die hooikoorts hebben.

De Kwegt Nederweert

De Kwegt is een voormalig vennengebied, dat bij aanleg van het Kanaal Wessem-Nederweert in 1922 werd gedempt met het vrijkomende zand. Het ligt tussen kanaal Wessem-Nederweert en het Sarsven. Het maakte deel uit van het oorspronkelijk grote Roeventerpeelgebied. Ook Schoorkuilen, aan de andere kant van het kanaal, maakte hier deel van uit.

de Kwegt in 2012

 

Een van de 3 herstelde vennen

Het gebied maakt deel uit de keten Peelvennen en van het Einderbeekgebied en sluit aan bij het gebied Sarsven en De Banen. Kwegt, of ook wel geschreven als kwagt of kwacht, is een toponiem, gebruikt voor moerassige natuur- en natuurgebieden met zeer onvaste bodems. Het woord is verwant aan kwakkelen en wankelen. Kwakkel of wankel in de zin van "onvast of onbestendig". (zoals bijvoorbeeld in kwakkelwinter). Het woord kwegt komt nog voor in de Peel en in Belgisch Limburg. Er worden dan met drijvend of onvast materiaal dichtgegroeide turfkuilen mee bedoeld.

de Kwegt in 2000

Een enkel perceeltje gelegen aan de Kwegt werd rond 2000 opgenomen in het Natura 2000- gebied Sarsven - de Banen en werd hersteld bij wijze van proefneming.

In de periode 2007-2009 is een 40 ha groot gedeelte van het gebied door Rijkswaterstaat hersteld bij wijze van natuurcompensatie.  De vennetjes liggen nog gescheiden van elkaar door een weg. Bedoeling is om deze weg tzt. op te breken, zodat één grote plas ontstaat. Het uitgegraven zand kon worden gebruikt bij de aanleg van het nieuwe wegennet bij de ring van Eindhoven.

Na de ontdekking van nog steeds kiemkrachtige zaden van zeldzame planten in de oorspronkelijke veenbodem en de prachtige resultaten na venherstel in De Banen in de jaren negentig, waren de verwachtingen voor dit gebied ook hooggespannen. Er liggen nu vier prachtige vennetjes en zoals je op de foto's kunt zien, zijn het stuk voor stuk pareltjes geworden.

 

foto's  van het eerste herstelde ven in 2000

 

foto van het 2e herstelde ven

Dat de herfst er ook een lust voor het oog kan zijn, laten onderstaande foto's van de Kwegt zien.

Of zoals Albert Camus dit treffend verwoordde:

“De herfst is als een tweede lente, waarin elk blad een bloem wordt”

foto van het 3e herstelde ven

****************** UPDATE *****************

De afgelopen jaren is de Kwegt compleet op de schop gegaan en onherkenbaar veranderd ten opzichte van 2012.  In mei 2022 heb ik daar een post over geschreven met als titel : "de Kwegt; een tijdlijn". 

  Dat kun je HIER nalezen.