Weert en omgeving

Introductie Natuur in Weert en omgeving.
Op onderstaande tabel zie je een overzicht van de door mij bezochte natuurgebieden. Deze kun je aanklikken.
Woorden in de berichten die rood gekleurd zijn, verwijzen naar een onderwerp. Als je daar op klikt kom je in dat bericht terecht. Door links bovenaan het scherm op het pijltje te klikken, ga je weer terug naar het vorige bericht.

"De huidige gemeente Weert en omgeving was in oude tijden voor ¾ omringd door woeste gronden, plassen en moerasgebieden. Het "eiland van Weert" kon toen ook alleen maar bereikt worden via hoger gelegen zandruggen (een overblijfsel uit de ijstijd), die in de moerassige gebieden lagen." (Bron: Stan Smeets, in "Andermaal Altweert").
Volledige tekst >>

Select language

Volgers


donderdag 8 oktober 2020

Allemaal beestjes #17

Dit is mijn 300e post op Weert en natuur en tevens de laatste "Allemaal beestjes" van dit jaar. Het is herfst en het weer is dusdanig aan het veranderen, dat  de paddenstoelen weer  spreekwoordelijk "als paddenstoelen  uit de grond schieten". Dus gaan we ons daar de komende tijd zoet mee houden. Maar nu dus nog eens wat "beestjes" die ik de afgelopen tijd zoal gefotografeerd heb.
Deze sluwe "moordenaar" die ik al eind juli vond op de Kettingdijk is de GEWONE TANDKAAK (Enoplognatha ovata), hoewel.....  Het kan namelijk ook de Vergeten tandkaak zijn. Zonder onderzoek van de genitalia zijn deze 2 soorten namelijk niet te onderscheiden. Ik hou het maar op de meest voorkomende en dat is dus de Gewone Tandkaak. Helaas is de foto niet optimaal, want het plekje waar ik haar vond was aan de onderkant van een bloeiende berenklauw. Niet de gemakkelijkste plant, dus moeilijk om er goed bij te komen en ook niet ideaal wat licht betreft, maar toch vind ik het de moeite waard om te laten zien. Zoals je ziet heeft zij een stevige prooi bemachtigd. 

Tandkaken behoren tot de familie van de kogelspinnen. De naam kogelspin slaat op het vaak kogelronde, glimmende achterlijf van de spin. In tegenstelling tot de meeste kogelspinnen echter, maakt de Gewone tandkaak geen uitgebreid vangweb. Zij beperkt zich tot wat kriskras gespannen draden. Het vrouwtje wordt 40 tot 60 mm groot, het mannetje 30 tot 50 mm. Het achterlijf van dit geslacht heeft vele kleurvariaties, maar de meest voorkomende kleuren zijn geel en wit en groen. Bijna altijd zijn er echter twee rode strepen aanwezig. Meestal vind je deze spin onder bloemen, het liefst schermbloemigen. 

Onder zo'n afdakje van kleine bloemetjes wacht ze geduldig op allerlei insecten die zich komen voeden met nectar. Daarbij schrikt ze er niet voor terug om het gevecht met grote wespensoorten aan te gaan. Wanneer die geconcentreerd zijn op het verzamelen van voedsel op de bloem, werpt de gewone tandkaak er sterke en kleverige draden over met haar achterste poten. Hierbij moet ze heel voorzichtig te werk gaan, want een wespensteek kan dodelijk zijn voor haar. Zodra ze de kans ziet, bijt ze de wesp in een poot of voelspriet en injecteert ze haar krachtige gif.De MUURROUWZWEVER (Anthrax anthrax) is een vliegensoort uit de familie van de wolzwevers (Bombyliidae). Het harige lichaam van deze insecten is meestal bruin, zwart, rood of geel, soms met lichte vlekken. De lichaamslengte varieert van 20 tot 30 mm. 

Tot de wolzwevers behoren soorten met een sterk verschillend uiterlijk. Zo is de Gewone wolzwever sterk bruin behaard met een opvallend lange snuit, terwijl deze Muurrouwzwever (Anthrax anthrax) voornamelijk zwart is gekleurd en een kort snuitje  heeft. Jonge exemplaren hebben daarbij helderwitte vlekjes op hun lijf. De dieren zitten meestal met de vleugels half gespreid, als een deltavlieger, op zonbeschenen muren en schuttingen. Deze zat op de insectenmuur bij het NMC

Alle wolzwevers parasiteren op eieren of larven van andere insecten, uiteenlopend van sprinkhanen en vlinderrupsen tot bijen en wespen. De Muurrouwzwever parasiteert op metselbijen en metselwespen, die in gaatjes in muren, houten palen en schuttingen nestelen. Het vrouwtje deponeert een eitje in het nest van deze bijen en wespen voordat het nest afgesloten wordt. De larve van de Muurrouwzwever voedt zich met de larve van de gastheer.
Op mijn balkon zat onlangs de hele dag een BLAUWE BREEDSCHEENJUFFER. Een mobiele soort dus, die je ver van het water kunt aantreffen. Ze (het is dus een vrouwtje) zat daar stil op de vensterbank en het was net of ze zichzelf aan het bewonderen was in de ruit. Zoiets als koolmeesjes, die je dat ook vaker ziet doen. Ik hoor je al zeggen blauw???? Inderdaad blauw, maar dat geldt alleen voor het mannetje. Het vrouwtje is doorgaans licht, ivoorkleurig of beige. Ik vind haar erg mooi van kleur. Ze worden ongeveer 35 tot 37 mm. groot.
In Nederland komt maar één soort breedscheenjuffer voor en die is eigenlijk eenvoudig te herkennen aan de verbrede scheenbenen. Ook is de kop breder dan bij andere juffers. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes hebben witte pootjes waar een zwarte dwarslijn over loopt. Opvallend is dat deze algemene soort voornamelijk op de zandgronden in Oost- en Zuid-Nederland schijnt voor te komen. Ze houden blijkbaar niet van klei......... Vraag me niet waarom.
De GROTE LISSNUITKEVER (Lixus iridis) is een kever die behoort tot de familie snuitkevers (Curculionidae). Groot is betrekkelijk, want hij is slechts 12-17 mm. Het is een kever met een lang, plat lijf en het rugschild loopt uit in een punt. De snuit is in verhouding erg lang, vandaar de naam snuitkever. Het geheel is heel kort behaard in geel tot bruingeel en is soms grijs bestoven. Ook de snuit is behaard en bij ♂ korter dan ♀. Hij heeft stevige pootjes en tasters. Op de snuit zitten geknikte voelsprieten en aan het eind de bijtende monddelen. De snuit wordt gebruikt om sappen uit planten te zuigen. Deze vond ik op een blad van de ridderzuring.
Veel snuitkevers hebben hun naam te danken aan de plant die ze bezoeken, de zogenaamde waardplant. Dat geldt echter niet voor deze Grote lissnuitkever. In tegenstelling tot de "echte" Lissnuitkever heeft hij niets te maken met de Gele lis. Hij heeft namelijk een voorkeur voor schermbloemigen.  Het is eigenlijk verwarrend, maar ik ga er van uit dat de Grote lissnuitkever zo is genoemd vanwege de kleur en niet vanwege het feit dat ie de lis als waardplant zou hebben. 

De "echte" Lissnuitkever heeft de gele lis wél als waardplant. Die zul je daar dus bijna altijd op aantreffen; hij zuigt er de sappen uit, legt er de eitjes in en de larven voeden zich met de vruchten. Dat kevertje is echter niét geel, maar heeft meer weg van een klein donkerbruin tot zwart, bewegend balletje met een snuitje. Ik heb er helaas geen foto van.De GOUDEN KROONTJESVLIEG (Phasia aurigera) is een goudgele vlieg met een blauwzwarte vlek op het achterlijf, het voorlijf ♂ is geel tot bruin met zwart en het heeft wel wat weg van een kroontje, Het ♀ is kleiner en is iets minder mooi gekleurd; het heeft een zwart met grijs borststuk. De vleugels hebben een geel/bruine vlek aan de basis, die bij ♀ minimaal is. Ik ga er vanuit dat dit dus een mannetje is. Meestal tref je ze aan langs de bosrand. Eitjes worden gelegd in de larven van wantsen, die van planten eten. Daarom is de vlieg vaak te zien op schermbloemen, de planten waar ook vaak wantsen op te vinden zijn. De vlieg is 8-13 mm.Deze vlieg is pas voor het eerst in gezien in Nederland in 2006. Oorspronkelijk kwam hij alleen voor in midden- en zuid-Europa. Zo wordt weer eens bevestigd dat de temperatuur hier stijgt. De Gouden kroontjesvlieg behoort tot de Tachinidae; de sluipvliegen. Het is eigenlijk een exoot, maar hij eet schadelijke insectenlarven, dus een nuttig beestje, een aanwinst. Koninginnekruid en guldenroede zijn zijn favorieten, als het tenminste dicht bij het water is.Deze GROTE DANSVLIEG (Empis tessellata) is 11-13 mm lang en heeft een lange, omlaag gerichte zuigsnuit. Met die zuigsnuit wordt een prooi, maar ook vaak nectar uit bloemen gezogen. Ze kunnen daar overigens mensen niet mee steken! De mannetjes onderscheiden zich van de vrouwtjes door de donkere en bredere vleugels.Dit moet dus een mannetje zijn.

Dansvliegen zijn vliegen die leven van andere vliegen. Alleen in Nederland en België al zijn er meer dan 200 soorten bekend. De naam danken ze aan het feit dat ze in zwermen in de wind zigzaggen en in bochten vliegen, alsof ze dansen. Dit is uiteraard geen dans, maar een paringsritueel waarbij de mannetjes een dode vlieg bij zich hebben, die ze aan een vrouwtje geven. Terwijl het vrouwtje de prooi leegzuigt, vindt de paring plaats. De prooi wordt in de lucht gevangen met de relatief lange voorpoten, die zijn omgevormd tot een soort “vangpoot” met op de dijen doornen en met gekromde schenen, waarna de prooi wordt gestoken met de steeksnuit. Hiermee wordt het insect ook leeggezogen.De VEELKLEURIGE LOOPKEVER (Harpalus affinis) is een algemene soort in Nederland. Hij komt voor op allerlei soorten open grond met wat begroeiing van grassen en kruiden. Hij vindt dergelijk leefgebied dus in akkers, tuinen, braakliggend terrein en dergelijke. De soort is 8,5-12 mm lang en is metallic brons, groen of blauw gekleurd met kleurrijke metallic reflecties op zijn scheenbeen.De GERINGELDE SMALBOKTOR (Rutpela maculata) is een middelgrote tot grote boktor (13-20 mm). Hij wordt vaak verward met de Gevlekte smalboktor, die ik je in de vorige post liet zien. Ook deze heeft namelijk gele dekschilden met meestal vier rijen donkerbruine tot zwarte vlekken, die naar het achtereind toe samensmelten tot banden. In tegenstelling tot de Gevlekte smalboktor zijn de sprieten van de Geringelde smalboktor echter afwisselend zwart en geel geringeld en ook de poten zijn anders; geel met meestal een zwart uiteinde aan de achterscheen en -dij.De KNOLLENBLADWESP (Athalia rosae) is een opvallende bladwesp van nog geen centimeter die in Nederland algemeen voorkomt. Vaak tref je ze in tuinen en weilanden. De kop en ogen zijn geheel zwart. Het borststuk is oranje met twee zwarte ovalen aan de bovenkant. Het achterlijf is geheel oranje en de poten zijn oranje met zwarte stukjes aan de onderste (gelede) delen. Geen van de andere 9 Athalia-soorten heeft deze “wiebertjes”. De vleugels zijn doorzichtig en hebben een zwarte rand van de basis tot 2/3 van de rand.De volwassen wespen eten nectar en in de lente is dat vooral de hondsdraf. Overigens kunnen ze tot in oktober worden waargenomen. De jonge larven eten gaatjes uit bladeren en de schade die ze daarmee toebrengen is gering. De oudere larven echter eten het gehele blad op, behalve de nerven en bij massaal optreden kunnen ze vele waardplanten geheel dood maken. In het najaar kruipen ze onder de grond, spinnen zich in in een cocon en verpoppen daarin later in de winter. De eerste volwassen dieren verschijnen dan in april. Hoewel ik probeer te vermijden om op mijn blog een beestje vaker te plaatsen, wil ik voor deze PHEGEA of MELKDRUPJE een uitzondering maken. Dit bijzondere vlindertje komt namelijk alleen voor in de grensstreek Limburg - Brabant. In de post "Vlinders in 2018" plaatste ik al enkele foto's van deze vlinder, dus daar kun je er wat meer over lezen.Ik weet niet waarom deze soort zich niet verder in ons land verspreidt. Ook de wetenschappers hebben dat (nog) niet kunnen achterhalen.  De grensstreek Limburg-Brabant  was in een ver verleden een nagenoeg aaneengesloten, ondoordringbaar  lint van veen- en moerasgebieden, met hier en daar een doorgang. Onder andere bij Meijel, Venray en Weert. Daar dankt Weert ook zijn naam "Poort van Limburg" aan. Het gebied bevindt zich op de Peelhorst en  strekte zich uit van Weert tot aan Grave. Ook nu nog zijn daar ondanks de vele ontginningen nog veel moerasgebieden, met natuurlijk de Groote Peel als bekendste gebied. Zou dit soort biotoop daar iets mee te maken hebben?Ik vond meerdere vlinders op een perceel langs het fietspad bij de Laurabossen. Daar stond op dat moment het Jacobskruiskruid volop in bloei en daar maakten deze dagactieve nachtvlindertjes dankbaar gebruik van. Een vreemde naam zul je zeggen, maar het is zoals het er staat: bedoeld is een nachtvlinder die ook overdag actief is. Om te weten of het een dag- of nachtvlinder is, hoef je alleen maar naar de voelsprieten (antennen) en de stand van de vleugels te kijken.  Zit er 1.) géén soort "knopje" op het eind van de antenne dan is het een nachtvlinder en 2.) een nachtvlinder in rust, houdt zijn vleugels plat. (hoewel je dat soms ook dagvlinders ziet doen als ze lekker liggen te zonnen). 

Hoewel de boeren het Jacobskruiskruid verafschuwen, heeft de plant voor onze kleine fladderaars alles wat hun hartje begeert; grote hoeveelheden stuifmeel en nectar. Hoewel de plant giftig is, geldt dat blijkbaar niet voor het stuifmeel en de nectar, want ook andere insecten als hommels, bijen, vliegen en andere vlindersoorten tref je er aan.

Blogarchief