Taurossen op de Weerter Kempen 2015

In de vorige blog, ging het over de Taurossen op de Loozerheide. In deze blog wil ik het hebben over de Taurossen op de Weerter Kempen. Dit is een voormalig landbouwgebied aan de Nederlandse kant van de Kempenweg bij Lozen, waar behalve graslanden ook een gemengd bos ligt.

In "de enige echte Weerter Kempen" en "Taurossen smachten naar vers gras" heb je al kennisgemaakt met de runderen die daar lopen. Dat is al weer bijna een jaar geleden. Intussen is de kudde gegroeid tot een 14-tal dieren.

Het is telkens weer opvallend om te zien hoe de koe in het midden (een kruising tussen een Tudanca en een Schotse Hooglander), zich alleen bezig lijkt te houden met het mannelijk geslacht. Tussen de koeien zul je haar zelden of nooit aantreffen.

Die dame in kwestie is dus deze Maria. Bijzonder trouwens dat deze koe een naam heeft gekregen.
Deze koe is al vanaf het begin betrokken bij het Taurosproject. Eerst aan het "Kwaoj Gaat" en later in 't "Brook".
Toen zag je haar altijd aan de zijde van Machiel,een forse Sayuguese stier die voor meerdere nakomelingen heeft gezorgd, maar die vanwege zijn dreigend gedrag, is weggehaald.
Als je op deze en deze link klikt kun je die foto's nog eens bekijken.

Maria met jong op Wisseblök/ 't Kwaoj Gaat, 3 1/2 jaar geleden

In mei 2012 heb ik deze foto nog van haar gemaakt, waar ze op staat met een kalfje. Ik vermoed dat dat nu niet meer gaat lukken.... Het is trouwens een koe die zich nergens iets van aan lijkt te trekken. Meestal is een oudere, ervaren koe de leidkoe; die bepaalt het kuddegedrag. In tegendeel tot wat veel mensen denken, heeft de stier namelijk niets te vertellen; het zijn de dames die de dienst uitmaken. Maar of Maria de leidkoe is??
Ik betwijfel het, maar mogelijk dat anderen hier meer over weten.....

De stier aan de rechterkant is een stier die als een van de eersten in de Weerter Kempen werd geplaatst. Het is een Pajuna stier, die ik in november 2012 voor de eerste keer zag op een perceel genaamd "Lieëg Hei" . Samen met enkele Maremmana koeien. Niet lang daarna zijn de koeien verplaatst naar de Loozerheide en is deze Pajuna een tijdje op Siëndonk en Wisseblök/ Kwaoj Gaat geweest. Ik heb daar hier en hier nog een foto van. Op die percelen was hij steeds in gezelschap van een grote Maremmana stier die daar de dienst uitmaakte. Ik betwijfel of hij daar voor nageslacht heeft kunnen zorgen. Daarna is hij dus naar de Weerter Kempen verplaatst. Samen met een andere Pajuna stier en enkele Limia koeien die ook op Wisseblök/ Kwaoj Gaat waren. Er waren een aantal jonge dieren bij. Zo goed als zeker nakomelingen van de Maremmana stier, hoewel ik dat niet zeker weet..

Hoewel de dieren mijn aanwezigheid hebben opgemerkt, regeren ze niet en grazen rustig verder.

Zoals je ziet is de Pajuna waar ik het net over had (rechts) in de tussentijd enkele maatjes gegroeid.
Ook zijn er samen met Maria nog 2 gekruiste Hooglanders van 't "Brook" , bij gekomen en zorgt deze Pajuna voor nakomelingen.

Op de volgende foto's zie je enkele stieren en koeien met hun kalfjes. Als je ze allemaal wil zien, klik dan op Tauros weertnatuur.

Op Carnivoraforum.com wordt verondersteld dat de linker koe een raszuivere Limia koe is (mee eens, want die komt idd. van Wisseblök/Kwaoj Gaat) en dat de dieren rechts allebei haar nakomelingen zijn. Leuk dat die trouwens mijn blog hebben gevonden. Hoor ik het eens van kenners......

Taurossen smachten naar vers gras

Als ik naar het gazon in mijn achtertuin kijk, zie ik dat de wekelijkse maaibeurt aanstaande is.
Dat het gras weer begint te groeien is voor ons misschien niet zo bijzonder, maar voor de taurossen in Kempen~Broek is het ongetwijfeld een moment waar ze naar uitkijken.Voor zover je daar van kunt spreken.

In mijn blog "grazers in winters Kempen~Broek" van 19 januari, vertelde ik dat de taurossen, die zich goed voorbereidden op de winter door hun isolerende wintervacht en een flinke onderhuidse vetvoorraad , die tot dan toe nog niet echt aangesproken hadden. Toen ik 2 weken geleden weer een rondje maakte langs een paar percelen waar de runderen lopen, zag ik dat de dieren in een duidelijk minder goede conditie verkeerden dan 2 maanden daarvoor. Daar is wel een logische verklaring voor.

Op het Morrelke /Siëndonk worden de dieren ondanks een zachte winter bijgevoerd. Gelukkig maar....

Aangezien het gras namelijk pas in het voorjaar gaat groeien, moeten de dieren hun vetvoorraad vooral aanspreken in de maanden februari en maart. Als dat gebeurt, kunnen ze zelfs tot 25% van hun gewicht verliezen. Dat is op zich geen probleem.  Hoewel Ark ervan uit gaat dat de dieren niet hoeven te worden bijgevoerd, heeft men dit standpunt, ondanks een zachte winter, ook dit jaar weer moeten loslaten.

Ook bij deze SayagueseXTudanca (?) koe is het interen op de vetvoorraad goed te zien.

Links een SayagueseXTudanca(?) koe. Wie de vader van het mooie kalf is, is mij niet duidelijk.

Als er te weinig voedsel is, gaan dieren die in het wild leven, op zoek naar plekken waar nog wel wat te halen is. Daarbij worden soms grote afstanden afgelegd. Ze moeten zich dan tevreden stellen met andere gewassen, maar het is voldoende om de periode van voedselschaarste dan toch goed door te komen.

Een bijzonder gekleurd kalfje. Zou dit een nakomeling zijn van de Maremmana stier?

Aangezien de taurossen in Kempen~Broek echter binnen afgerasterde percelen lopen, waar enkel gras voorhanden is, dreigen ze in de problemen te raken als er een tekort dreigt zoals nu. Dan is het in mijn ogen niet meer dan normaal dat besloten wordt om bij te voeren. Dat geldt zeker voor de kwetsbare kalveren.

Ook op 't Luuëke moet enige tijd bijgevoerd worden.

Wat mij betreft zijn "Oostvaardersplastoestanden" hier uit den boze. Daar gaan ook trouwens steeds meer stemmen op om bijv. een roedel wolven te introduceren dat de populaties reguleert, zodat hongerdood en afschieten nooit meer nodig zijn. Dat soort wildernisdenken is in Kempen~Broek echter niet wenselijk en niet mogelijk, dus is bijvoeren gedurende korte tijd momenteel de enige optie.

Het jonge stiertje links heeft Maronesa kenmerken. Rechts een SayagueseXTudenca (?) koe.

Terwijl in januari de taurossen in het Kempen~Broek nog weinig moeite hadden om de winter door te komen, is dat ook op het kleinere perceel bij 't Luuëke een paar maanden later heel anders en moet noodgedwongen enige tijd bijgevoerd worden. Als dat gebeurt, moet dat sowieso met beleid gebeuren, want het gedrag van de dieren kan daardoor weer beïnvloed worden; ze worden afhankelijk en opdringerig en het kan gebeuren dat de rangorde wordt uitgevochten. "Haantje de voorste", die toch al niet de magerste is, zal het meeste voedsel krijgen. Wat dat betreft zijn het net mensen…… Bijvoeren kan in elk geval tot onrust leiden. Onrust kost weer energie en daar moeten ze net zuinig op zijn.

Bij de taurossen op de "Weerter Kempen" is bijvoeren vooralsnog niet nodig.

In de jonge stieren op deze foto zijn zo te zien gekruiste hooglanders te herkennen met kenmerken van de Italiaanse Maremmana (van Wisseblök?) en het Spaanse Pajuna rund. Of zijn dit Heck-runderen?

Begrazing (net) onder de draagkracht van een gebied werkt zelfs positief uit voor de biodiversiteit. Bij de taurossen die bij de "Weerter Kempen" aan het kanaal lopen, was er een maand geleden (nog) zeker geen sprake van te weinig voedsel. De dieren zagen er duidelijk zichtbaar (nog) goed uit.
Mogelijk is dat omdat er op het grote perceel ook een gemengd bos is met veel onderbegroeiing. Hier zijn dus meer mogelijkheden om aan voedsel te komen als er in de weilanden te weinig gras voorhanden is. Ik denk dan bijvoorbeeld aan twijgen, knoppen en bast.
Voedselaanbod (variatie), facilitatie (oppervlakte), concurrentie van andere dieren (kleine grazers zoals herten en konijnen kunnen het gras korter afeten, waardoor er minder voor de grotere soorten over is) en predatie (wolven?) bepalen samen hoeveel grazers in een gebied kunnen leven en vooral ook in welke samenstelling. Hoe cru het misschien klinkt, predatie kan zeker helpen om dit doel te bereiken; zwakke, zieke en onhandige dieren komen dan als eerste aan de beurt. Maar als er geen grote roofdieren zijn, of als het gebied relatief klein is en er te weinig variatie in de begroeiing is, dan is beheer nodig. Als dieren uit het gebied weg moeten worden gehaald, moet de achterblijvende groep zo min mogelijk worden ontwricht en komen zwakke, zieke en onhandige dieren ook als eerste aan de beurt. Uiteraard moet ook gelet worden op het op peil houden van de genetische variatie en spreiding in de leeftijdsopbouw.

Op de Breeding-back blog van DFoidl staat een interessante aanvulling van deze blog. Daniel Foidl is een Oostenrijks zoölogie/biologie student met veel kennis van zaken over het terugfokken van het oerrund.
De blog is in het Engels, maar als je 'm toch wil lezen, klik dan even op deze link.

Grazers in een winters Kempen~Broek.

In de nacht van 11 op 12 februari 2012 werd het eerste kalfje in het Taurusproject geboren. Bij uitzondering kreeg dit kalfje een naam. Ze werd Taura genoemd. Wat er van Taura terecht is gekomen, weet ik niet...
Ik weet wel nog, dat het toen 10 graden vroor en de kudde de winter zonder hulp goed door kwam. Hoewel er normaal gesproken niet bijgevoerd wordt, was dit in 2013 wél nodig (zie: "Taurossen krijgen hapje extra").
Deze winter (!!!) is dat tot nu toe niet nodig en verkeren de dieren nog steeds in een uitstekende conditie.

Kudde op het "Morrelke" met op de achtergrond het Vosseven.

Gisteren heb ik deelgenomen aan een door Ark georganiseerde excursie bij het Vosseven. Thema was "Grazers in een winters Kempen~Broek". Dus we gingen eens kijken hoe de dieren deze winter doorkomen.
Vanaf het Vosseven ging het via de Stramprooise heide naar de Pruiskesweg en via de Graus ging het weer terug naar het Vosseven. Een wandeling waar grote belangstelling voor was en 2 uurtjes zou gaan duren.

Hoewel de winter al een paar maanden geleden is begonnen, de bomen kaal zijn en de plantengroei stil staat, zullen de taurossen die in het Kempen~Broek leven nog weinig moeite hebben gehad om die door te komen. Gistermiddag was er zelfs een bleek zonnetje bij een temperatuur van ca. 6 graden.

 

Aan de Pruiskesweg ( door Ark Raamweiden genoemd)  lopen verschillende soorten runderen met kalfjes rond. Als ik het goed heb gezien zijn er 2 jonge (gekruiste?) Sayaguese stieren. Van de andere runderen kan ik eigenlijk niet zeggen welke soort het is. Het lijken me gekruiste Schotse Hooglanders en Heckrunderen.

dit jonge dier is nog niet geoormerkt, dus is slechts enkele weken oud.

Hoewel de dieren goed zijn voorbereid op de winter door hun isolerende wintervacht en een flinke onderhuidse vetvoorraad hebben aangelegd, hebben ze die tot nu toe niet echt nodig gehad. Ook de kalfjes hebben het dit jaar, vooralsnog niet moeilijk en zien er goed uit. Maar aangezien het gras pas in het voorjaar gaat groeien, zullen de dieren hun vetvoorraad ongetwijfeld moeten aanspreken in de maanden februari en maart. Als dat gebeurt, passen ze echter hun menu, spijsvertering en stofwisseling aan de omstandigheden aan en het is geen probleem als ze zelfs 25% van hun zomergewicht verliezen.

De dieren die ik aantrof in juni 2014

Ik was vorig jaar juni voor het laatst bij de dieren op de Graus en daar liepen toen nog steeds de Ecolanders rond die er vanaf het begin van het project al waren. Er waren verschillende jonge dieren bij.
Tijdens het bezoek van gisteren, viel me op dat er slechts 4 dieren liepen en volgens mij waren het andere runderen. Het is het beleid van Ark en FreeNature om de dieren regelmatig van perceel en kudde te laten wisselen, dus dat zal hier mogelijk ook het geval zijn.

Heckrund met kalf

Is dit nu dezelfde koe met kalf als op de vorige foto? De koe die ik hier zie, lijkt me jonger.
Ik weet ook niet zeker of we hier met Heckrunderen te maken hebben?

Dit lijkt me geen Ecolander of Heckrund, maar een gekruiste Pajuna stier.......

Hoewel de stier die op de Graus loopt een gedrongener kop heeft, doet hij me sterk denken aan een Pajuna stier (een kruising met een ????) Dit is niet de stier waar ik al eerder een blog over plaatste, maar de gelijkenis is groot.
Ondanks dat hij een beetje triest voor zich uit kijkt, blijft het een prachtig dier om te zien.

Dit waren de laatste dieren waar we naar toe gingen. Bij deze Sayaguesa x Tudanca ? koe was beter te zien dat ze haar vetvoorraad al heeft moeten aanspreken.

Het was me niet duidelijk of het kalf bij de bovenstaande koe hoorde. Volgens DFoidl Breedingback zou het mogelijk een kruising van de Sayaguesa x Tudanca koe met een Limia stier zijn (zie reactie), maar ik weet het niet.  Duidelijk is in elk geval te zien dat het nog een jong dier is. Op de rug zien we namelijk nog de bruine vacht die het had bij de geboorte. De kalveren van de runderen in het Taurosproject worden allemaal met een bruine vacht geboren en na ongeveer een half jaar krijgen ze pas hun eigenlijke kleur.

Daarna wandelden we weer terug naar het Vosseven en toog iedereen tevreden huiswaarts.
Ark bedankt voor de interessante middag.

Maremmana primitivo nakomelingen?

Op dit moment lopen in Weert op 11 percelen runderen, die deel uitmaken van het TaurOsproject.
Vorig jaar, december 2013, heb ik een blog geplaatst van de taurossen op Siëndonk. Dit perceel ligt tussen de Lochtstraat en de Grensweg in Stramproy. Meest opvallend toen was de kolossale Maremmana primitivo stier die met een Pajuna stier bij de Tudanca koeien liep. De Maremmana stier is inmiddels naar het Wisseblök verplaatst, waar Limia koeien rondlopen en de Pajuna stier loopt nu bij de Limia's in het bos bij de "Weerter Kempen". Over de Maremmana koeien, die op de Loozerheide rondlopen, heb ik al eerder iets verteld, dus dat laat ik nu achterwege. Je kunt het eventueel nalezen door op deze link te klikken.

stierkalf op Siëndonk in december 2013

Op Siëndonk liepen vorig jaar verschillende kalveren rond, waarvan ik niet kon zeggen of dit nakomelingen waren van de Maremmana of Pajuna. Ik vermoedde van de Maremmana, maar wist het als niet-deskundige niet zeker, dus heb hier verder ook niets over verteld. Een van de kalveren die met name opviel vanwege zijn postuur, was deze jonge stier.

Wat ik me ook nog kon herinneren, was dat dit dier als één van de weinigen dichterbij kwam, om eens te kijken welk vreemd wezen daar bij de afrastering stond.

"verse import uit Italië en 100% raszuiver"

Vandaag, precies een jaar geleden, ben ik nog eens terug gegaan om te kijken of het nu wat duidelijker was.

Op het perceel naast Siëndonk, dat "de Lieëg Hei" wordt genoemd, liepen 4 runderen rond.
Drie koeien en één stier van het Maremmana ras. Ik dacht in eerste instantie dat we hier te maken hadden met hetzelfde jonge dier dan op de vorige foto, maar kon dat dus niet met zekerheid zeggen. Het kon namelijk ook de geïmporteerde stier zijn, die Stichting Taurus in november samen met 15 koeien vanuit Toscane heeft laten overkomen. Hierover kun je meer lezen in een artikel van het Brabants Dagblad.

*****Gelukkig attendeerde Denis Frissen, beheerder Kempen~Broek, mij er achteraf op, dat het toch de geïmporteerde stier is. Alle vier dieren zijn, zo verzekerde hij mij, "verse import uit Italië en honderd% raszuiver". Ik had dat blijkbaar ook al kunnen zien aan de afwijkende kleur van de oormerken. Een prachtig dier in elk geval om te zien en omdat hij achter het prikkeldraad zit is het wel prettig om hem van zo dichtbij te mogen bekijken.

Je vraagt je op dat moment echter ook af wat er zou gebeuren als die afrastering er niet zou zijn.......
Ark en Free Nature willen dieren fokken die een sterk wijkgedrag hebben, maar bij dit dier is hier (nog) geen sprake van. Ik adviseer je dan ook om zeker niet in het weiland te gaan of minimaal 25 m. afstand te houden. Of nog beter: blijf achter het prikkeldraad..........

Hoewel ik in eerste instantie dacht dat we bij de koeien misschien ook te maken hadden met gekruiste Maremmana's, heb ik Daniel Foidl van Breeding Back gelijk moeten geven en zijn de drie koeien de Maremmana's die door Stichting Tauros zijn geïmporteerd. Ook Denis Frissen, als meest betrokkende, bevestigt dat nog eens. Nadat de geïmporteerde stier en 15 koeien namelijk 3 weken in quarantaine zijn geplaatst in de Keentsche Uiterwaard bij Keent, zijn ze allemaal overgebracht naar Kempen~broek. Het betreft een tijdelijke oplossing, totdat men een begrazingsgebied vindt, waar de dieren voor een langere periode terecht kunnen.

Ook één van de drie koeien kon haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en kwam naar de afrastering. Hoewel de Maremmana lange tijd als trekdier is gebruikt en bekend staat als een volgzaam dier met een sterk wijkgedrag, is dit ook weer een signaal, dat je het beste de minimaal voorgeschreven afstand houdt.

Op de terugweg zag ik dat er ook drie Maremmana koeien liepen in het weiland bij "Baks" (Heltenbosdijk), waar ook Exmoor paarden lopen. Waar de andere 9 koeien lopen is vooralsnog niet bekend. Daar zal ik nog eens naar op zoek moeten gaan.

Mijn vraag bij de titel "Marammenna primitivo nakomelingen?" kan ik dus beantwoorden met een volmondig "nee". Met dank aan Denis Frissen en Daniel Foidl.

De enige echte "Weerter Kempen"

In de vorige blog over de “ Kempen” heb ik uitgebreid stilgestaan bij het gedeelte dat in het Belgische Lozen ligt en dat ik, om misverstanden te voorkomen, maar “Lozer Kempen” heb genoemd.
Hoe een en ander in elkaar zit wat betreft de naam Kempen, heb ik al verteld in de blog “Weerter Kempen”. Vandaag wil ik het hebben over de ca. 100 ha. grote Kempen op Weerter grondgebied.
De enige echte “Weerter Kempen” dus...........

Doorkijkje vanaf het bos op de akkers van de "Weerter Kempen". Foto van oktober 2014

Hoog gelegen akkers ten opzichte van het omringende gebied. Foto oktober 2014

Hoewel we het hebben over één gebied is er een groot niveauverschil van de “Lozer Kempen” (en Kettingdijk) met de “Weerter Kempen”. Op de blog over de Kettingdijk vind je de hoogtekaart, die dat goed laat zien. Ook op onderstaande foto's zie je duidelijk deze verschillen vanaf de Kempenstraat.

Het bos aan de Kettingdijk bij de splitsing met de Kempenstraat. Foto van oktober 2014

Hooggelegen akkers  op de "Weerter Kempen"  vanaf de Kempenstraat

Akkers op de "Lozer Kempen" vanaf de Kempenstraat (pal tegenover de akker op de vorige foto)

Terwijl het hoogste punt op de Kettingdijk en Lozer Kempen op 34-35 m. NAP ligt, is het hoogste punt in de Weerter Kempen 38–39 m. NAP. De Kempenstraat is dan ook in dubbel opzicht een grens.

Uitzicht op de "Weerter Kempen" vanaf de zandweg bij de Kettingdijk.

Aan Nederlandse kant vind je dan ook vanwege de hogere ligging voornamelijk akkers en sparrenbosjes. Langs het kanaal ligt een gemengd bos en richting Laurabossen liggen een paar lager gelegen weilanden.

De akkerlanden zijn voor het merendeel nog eigendom van de Belgische landbouwers uit de "Lozer Kempen". Het is eigenlijk geen goede landbouwgrond. Een 90 jarige bewoner van de Kempen vertelde me dat de opbrengt vroeger nog geen 2 ton graan per ha. was. (ter vergelijking: nu brengt goede grond bijna 10 ton op). De boeren gebruiken de grond nu vooral voor de verbouw van mais.

Limia koeien, met in het midden een Pajuna stier, zoeken een zonnig plekje op in het bos.

Het gemengd bos is afgerasterd en Ark/Freenature heeft er een kleine kudde taurossen geplaatst. Het zijn Limia’s, twee Pajuna stieren en enkele gekruiste Hooglanders.

De weilanden naast het bos worden ook door de taurossen begraasd.

Kalfje dat een kruising is tussen een Limia koe en een ????? stier

Er zijn ook een aantal jonge dieren bij. De jongste dieren zijn mogelijk nakomelingen van de Maremmana stier die je op het “Kwaoj Gaât” en “Wisseblök aantreft, want de Limia’s zijn in eerste instantie daar geplaatst.

Omdat Maremmana's van oorsprong uit de moerassen en bergachtige gebieden van Midden-Italië komen, weten ze goed om te gaan met schraal voedsel. Ze hebben het uitzonderlijk vermogen om zich goed aan te passen aan bijzonder moeilijke omgevingen, alsmede het buitengewone vermogen om voedselbronnen die anders niet zouden worden gebruikt, te gebruiken. Ze zijn vooral inzetbaar in met struiken bedekt grasland en ruige bushgebieden en passen daarom ook goed in het fokprogramma van het Taurosproject.

De Pajuna stier die ook een tijdje op "Lieëg hei" en 't "Kwaoj Gaât" is geweest.

Ook de jonge Pajuna stieren zijn enige tijd op 't Kwaoj Gaât geweest, dus een van hen zou ook zo maar de vader kunnen zijn, hoewel ik denk dat dat niet het geval is.

De taurossen moeten gaan zorgen voor een opener bos, met minder ruige onderbegroeiing

Deze dieren moeten er in elk geval voor gaan zorgen dat het bos in de "Weerter Kempen" een wat minder ruige onderbegroeiing krijgt en dat het opener wordt. Voor zo’n taak zijn deze grote dieren goed geschikt.
Ook de er naast gelegen weilanden worden door hen begraasd, hoewel dat natuurlijk ook met "gewone" koeien zou kunnen.

Weten hoe het zit met de Kempen op Belgisch grondgebied?  KLIK dan hier.