Bermbeheer

Natuurbeheer is méér dan beheer van (geïsoleerde) natuurreservaten. We staan er niet bij stil, maar wegbermen vormen een groot oppervlak in Nederland: 1,24%  (52.000 ha.) van het totale Nederlandse landoppervlak wordt ingenomen door wegbermen. Dit betekent dat één derde van de "vrije natuur" berm is. Deze wegbermen nemen een belangrijke plaats in; ze vormen vaak de laatste wijkplaats voor bepaalde dieren en planten.

Lange tijd betekende "bermbeheer", beheren als een gazon door het steeds maar weer te maaien, of te klepelen: alles wat hoog opgroeide werd (wordt???) met klepelmaaiers ahw. kapotgeslagen en verhakseld. Het vermorzelde materiaal liet (laat???) men liggen.Dit leidt niet tot verschraling van de grond, maar tot vermesting waardoor planten zoals grassen, woekeraars als brandnetel en kleefkruid alle kansen krijgen en de lagere kruidige planten het onderspit delven.Dit soort "beheer" gaat niet alleen ten koste van onze flora, maar is helaas ook inclusief het dieren- en insectenleven.
In verstedelijkte gebieden en op plaatsen waar akkerland intensief bewerkt wordt, is vrije ruimte weliswaar beperkt, maar bij een goed beheer, kun je de kilometerslange wegbermen wel tot  "de groene bloedvaten van ons land" maken; goed bermbeheer zorgt namelijk ook voor een verbinding tussen natuurgebieden.

berm langs de A2 tussen Nederweert en Kelpen

Al in de jaren 70 en 80 ontstonden nieuwe inzichten in bermbeheer. Hoogleraar vegetatiekunde Piet Zonderwijk gaf in zijn boek "de Bonte berm" (1979) de aanzet tot een nieuwe vorm van bermbeheer: "Maai wegbermen slechts één of twee keer per jaar en voer vooral het maaisel af. Door het verwijderen van dit maaisel (organisch voedsel), wordt de bodem armer, zodat woekeraars als bijvoorbeeld brandnetel en braam en de snel groeiende grassen, minder kans maken en er ruimte kan ontstaan voor een andere en vooral gevarieerdere en bontere begroeiing.".

 Men wilde dus dat de natuur zoveel mogelijk kans zou krijgen zich te ontwikkelen. In 1984 ging het zgn. "Bermbesluit" van kracht. Bij goed ecologisch bermbeheer wordt o.a. het aantal maaibeurten beperkt: de eerste maaibeurt na 15 juni, de tweede na 15 september. Het maaisel dient binnen 10 dagen afgevoerd te zijn. Door het snel afvoeren, wordt de bodem schraler en zal de soortenrijkdom toenemen. Bij het maaien mogen de wortels niet beschadigen en er mogen geen herbiciden worden gebruikt. 

Naarmate een wegberm soorten- en bloemrijker wordt, neemt ook de betekenis voor de fauna toe. Bloeiende planten trekken namelijk insecten aan, zoals vlinders en hommels. In soortenrijk grasland komen ook allerlei andere dieren voor zoals spinnen, sprinkhanen, graafwespen, mieren enz. Een rijk insectenleven trekt dan weer andere dieren aan zoals vogels en amfibieën. De wegberm is zo ook van belang voor evenwicht in het ecosysteem. Helaas is er een verschil tussen "weet hebben van" en het goed uitvoeren!!!!! Hoewel het m.i. de goede kant op gaat, zie ik nog te vaak dat er van goed bermbeheer nog steeds geen sprake is.

In de nieuwsbrief van Naturetoday staat over maaibeheer een interessant artikel dat je zeker eens moet lezen.Als je HIER op klikt kom je daar op terecht. Kortgezegd komt het op het volgende neer: "Langs onze infrastructuur is begrazing meestal niet mogelijk. Maaibeheer vervangt hier dus eigenlijk de begrazing. Met maaien zelf als maatregel is niks mis. Er spelen echter twee factoren die cruciaal zijn: de timing van het maaien en de schaal waarop gemaaid wordt. Voor instandhouding van de flora is meestal een tikkeltje ander beheer nodig dan voor fauna. De oplossing zit in verweving: gefaseerd maaibeheer. Bij iedere maaibeurt blijft dus een gedeelte ongemaaid. Dat deel kan dan het volgend jaar natuurlijk wel weer worden mee gemaaid. Dan blijft een ander stuk staan. De uitdaging waar we voor staan is dus dat we met meer aandacht voor de insectenfauna beheren en dat verweven met beheer voor planten. ".

Dat ook spoorbermen rijk zijn aan flora en fauna, is een gegeven dat bij biologen natuurlijk al langer bekend is, maar gelukkig worden ook steeds meer beleidsmakers van rijk en provincies zich bewust van die enorme rijkdom langs het spoor! Het is goed dat intussen iedereen weet welke rijkdom er langs het spoor groeit, maar nog beter is het dat men weet, hoe we die moeten behouden! De Schaapsdijk op Boshoven is daar een mooi voorbeeld van. Meer hierover weten? Daar kun je HIER meer over lezen.......  

Schaapsdijk