Biotopen in het IJzerenmangebied.

In de vorige posts heb ik geschreven hoe het IJzerenmangebied zoals we het nu kennen, is ontstaan.
Het van oorsprong 80 ha. grote stuifzandgebied (inmiddels uitgebreid tot ca. 100 ha.) mag je nu gerust een uniek stukje natuurschoon noemen. Het is in de loop van ongeveer 100 jaar veranderd in een grote verscheidenheid aan biotopen,  een  "mozaïek van kleine landschapjes" ,die via de fraai aangelegde paden gemakkelijk te bereiken zijn en het gebied aantrekkelijk maken om te bezoeken. Eigenlijk kun je nu ook niet meer spreken van een natuurgebied, maar van een "stadswandelbos".

De Weteringbeek  stroomt ten zuiden  van het Hertenkamp richting IJzeren Man en Meilossing

schraal gras-/heideveldje aan de rand van het Zwanenven

"Een biotoop is een min of meer begrensd gebied (bijvoorbeeld een bos, heide of de slootkant), waarin een bepaald type levensgemeenschap van planten en dieren huist, die in min of meerdere mate afhankelijk zijn van elkaar. Binnen zo'n biotoop heeft elke plant en elk dier z'n eigen plek (habitat) gevonden".

Vertakking van de Weteringbeek

Kijk je bijvoorbeeld binnen de biotoop van een beek, dan vormen de bodem van de beek, het stromende water, het oppervlaktewater en de randzones met begroeiing, stuk voor stuk de habitat voor verschillende soorten dieren en planten. Breng je daarin verandering aan, dan zal zowel de flora als fauna veranderen. Gevolg van verandering is dat (soms unieke) planten en dieren verdwijnen en er andere (soms minder gewenste) voor in de plaats komen.

IJzerenmangebied eind jaren '30.

Op deze kaart van net vóór de Tweede Wereldoorlog (met het zwembad nog aan de oostkant bij Dennenoord), zien we dat het IJzerenmangebied voornamelijk bestond uit (dennen)bossen, maar ook nog best veel stuifzand en heide. Met name bij de Kleine IJzeren Man.

Geurtsven

Opvallend is dat de gegraven Kleine IJzeren Man (in tegenstelling tot het natuurlijk ontstane Geurtsven, Zwanenven en Eendenven) niet op bovenstaande kaart te vinden is. De reden daarvan is, dat die oude kleinschalige afgraving toen nog nagenoeg het hele jaar droog stond, dus in feite nog geen plas was. We hebben het hier namelijk over de periode dat het water van de Weteringbeek er nog niet doorheen gevoerd werd. Dat gebeurde pas in 1966, zoals je in de vorige post hebt kunnen lezen.

Kleine IJzeren Man

De aanpassing van de loop van de Weteringbeek zorgde voor een verandering in het oorspronkelijke biotoop. In de loop der jaren zijn hier bomen geplant en is er, met uitzondering van de 3 vennen, weinig meer van het oorspronkelijke landschap te zien.

Nu vinden we rond deze plas behalve een kleine zandverstuiving,  naald- , loof- en gemengde bossen, beken, schraal grasland, een heideveldje, vennetjes  en zelfs een  "veengebiedje" en "elzenbroekbos".
Een verscheidenheid van kleine biotopen met elk zijn eigen unieke kenmerken die allemaal goed te bereiken zijn via de aangelegde paden en paadjes.

De Weteringbeek stroomt hier richting Kleine IJzeren Man

Kleine IJzeren Man vanuit de half vernielde vogelkijkhut

Inlaat bij de Grote IJzeren Man met aan de linker oever Hangende zegge

Sinds 1966 krijgt de Kleine IJzeren Man dus constant water via de Weteringbeek. Het waterpeil wordt dusdanig hoog gehouden dat er via een soort "watervalletje" met stapstenen (waar nu overigens bijna niets meer van te zien is  vanwege de weelderige vegetatie) water ingelaten kan worden in de Grote IJzeren Man. Dat zorgt er voor dat er van de oorspronkelijke habitat natuurlijk niets meer te merken is, maar het is desondanks een prachtplek, waar altijd wel iets te zien, te vinden en te horen is. Het is dan ook een druk bezocht gebied, hoewel je dat vanwege de grootte niet echt zult merken. Het is waarschijnlijk ook de reden dat één etappe van het 92 km lange "Graaf van Hornepad" door het IJzerenmangebied loopt.

Met onderstaande foto's laat ik je kennismaken met de biotopen.

Elzenbroekbos langs het pad tussen de speeltuin en Kleine IJzeren Man

Aangelegd moerasgebiedje met knuppelbruggetje

Moerasachtige vegetatie zoals Waterviolier en Wolfspoot

In de nabije omgeving van het Natuur en Milieu Centrum en de Kleine IJzeren Man, kon vanwege het constante hoge waterpeil een "broekbos" tussen de plas en de speeltuin ontstaan. In 1994 werd tussen de plas en de Lozerweg een "moerasgebiedje" aangelegd. Het waterpeil  fluctueert, omdat hier geen gebiedsvreemd water wordt ingelaten. Het (voedsel)arm water dat erin staat is dus alleen grond- regenwater. De Waterviolier die je er aantreft is echter ook een indicator voor (kanaal)kwel. Kwelwater dat is vermengd met grond- en regenwater.

Grote IJzeren Man.  De oevervegetatie bestaat helaas voornamelijk  uit riet

Kleine IJzeren Man

Wat we in de omgeving van de Grote- en Kleine  IJzeren Man aantreffen is dus allemaal "gemaakt" (zoals bijna alles in Nederland trouwens), maar daardoor niet minder interessant. Een aantal biotopen zijn te bereiken via een in 1995 aangelegd Natuurleerpad met een lengte van 1200 meter. Doel is de bezoeker kennis te laten maken met de biotopen die je in Weert en omgeving kunt aantreffen.

Zandverstuiving

Zandverstuiving

Heideveld

Heideveld

Droog schraal grasland en hei

Droog schraal grasland bij het Zwanenven 

Rietveld tussen het Eendenven en het Geurtsven

Grasland langs het rietveld, gescheiden door een aangelegd dammetje 

Grasland

Droog schraal grasland waar nu veel biggenkruid groeit. Groeit graag op zonnige, open plaatsen..

Weteringbeek

Weteringbeek

De slootjes tussen de rabatten*  staan op sommige nattere percelen vol met water

Het water in de slootjes tussen de rabatten*  wordt vastgehouden

* Rabatten zijn langwerpige ophogingen tussen gegraven greppels. De grond uit de greppels  werd gebruikt om het rabat mee op te hogen. De methode werd vroeger in de bosbouw toegepast om droge stroken te verkrijgen, waarop dan de bomen geplant worden. De greppels dienden voor de ontwatering. Rabatten zijn maar enkele meters breed. Er liggen dan ook meestal vele greppels naast elkaar in een op rabatten aangelegd bos. (bron: Wikipedia)

Het feit dat in het IJzerenmangebied rabatten te vinden zijn, duidt er op dat het op plaatsen ooit nat moet zijn geweest. Nu laat men het water niet meer wegstromen, maar wordt het vastgehouden door dammetjes aan te leggen. Productiebossen die ooit op rabatten zijn aangelegd, krijgen zo een meer natuurlijk karakter, want uiteindelijk zullen de slootjes dichtgroeien en  de rabatten langzaam verdwijnen.

De verscheidenheid in de getoonde biotopen zorgt ook voor een verscheidenheid in flora en fauna.
In de  posts Flora in het IJzerenmangebied en Fauna in het IJzerenmangebied laat ik daar wat foto's van zien.