Herfst 2021.......Paddenstoelentijd deel 1: Boleten

De eerste post van dit jaar over paddenstoelen. Ik ben benieuwd welke nieuwe soorten we gaan vinden.
Deze post wil ik het eerst alleen over boleten hebben. De familie van de Boleten is vrij gemakkelijk te herkennen. De meest bekende is het Eekhoorntjesbrood. Er zijn 3 soorten: Gewoon-, Vroeg- en Bronskleurig eekhoorntjesbrood. De meest voorkomende en gemakkelijkst herkenbare boleet is echter de Kastanjeboleet.

Er zijn 61 soorten boleten bekend in Nederland en België, waarvan er slechts 11 algemeen zijn. In vorige posts heb ik er al iets over geschreven. Dat geldt o.a. voor de laatste 5 soorten in deze post. Door op de rood geschreven naam die er onder staat te klikken, kun je daar meer over lezen.

 

Bittere boleet (Tilopylus felleus)

 De Bittere boleet is een vlezige paddenstoel met meestal een centrale steel en een gewelfde hoed. Hij wordt vaak met het veel voorkomende Gewoon eekhoorntjesbrood (Boletus edulis) verward. Hij is echter zeer zeldzaam en staat op de Rode lijst als bedreigd. Als uniek kenmerk heeft deze boleet een duidelijke, donkerbruine nettekening over het hele oppervlak van de buikig verdikte, lichtbruine steel.
Hoewel veel boleten eetbaar zijn, geldt dat niet voor deze; hij is niet giftig, maar heeft een onaangename geur en dankt zijn naam aan de zeer bittere smaak van het roomkleurige niet verkleurend vlees.

Bij veroudering breekt bij veel boleten de hoedhuid open in kleine, onregelmatige plakjes (craquelé).
Onder de hoed zitten geen plaatjes, maar buisjes. Deze buisjeslaag is gemakkelijk van de hoed los te trekken. Verder is deze groep zeer divers, vandaar ook het groot aantal geslachten dat onder de naam “boleten” valt.  

Het vlees van boleten verkleurt vaak bij beschadiging. Het al dan niet verkleuren en de kleur van de verkleuring is vaak kenmerkend voor een bepaalde soort. Hier zie je de verkleuring bij een Rode boleet (li.) en een Kastanjeboleet (re.). Geur en smaak zijn bij het determineren minder bepalend, behalve bij de Peperboleet en de Bittere boleet. Belangrijk voor de determinatie is het feit dat ze bijna allemaal gebonden zijn aan een bepaalde boom of struik. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de Berken- en Rosse Populierboleet,

aangevreten Rode boleet (Boletus Rebellus)

Fluweelboleten hebben een droge, viltige (fluwelige) hoed. Ze worden in 2 groepen onderverdeeld:  Fluweelboleet (X. subtomentosus) én Roodstelige fluweelboleet (X. chrysenteron). De Fluweelboleet is variabel van kleur, wat aanleiding heeft gegeven tot het onderscheid van verschillende soorten en vormen. Behalve de Gewone fluweelboleet moet je dan bijvoorbeeld denken aan soorten als deze Rode boleet en de Bruine- en Okerbruine fluweelboleet. Voor wie meer wil weten over Fluweelboleten is er op het internet een "Sleutel tot de fluweelboleten". Een kenmerk van de meeste Fluweelboleten is in elk geval dat de opperhuid in tegenstelling tot de Roodsteelfluweelboleet zelden of heel laat barst en ook de roze kleur onder de opperhuid ontbreekt.

  Roodsteelfluweelboleet (Xerocomellus chrysenteron)

De ROODSTEELFLUWEELBOLEET heeft een grijsbruine tot donkerbruine hoed. Hier is het open breken van de hoedhuid in kleine, onregelmatige plakjes (craquelé) goed te zien. De steel is vlammend wijnrood aangelopen. Bij doorsnijden of beschadiging treedt in tegenstelling tot  andere boleten nauwelijks een blauwe verkleuring op. Ook de poriën verkleuren niet bij druk. Dat zie je wel bij bijvoorbeeld de Rode boleet en Kostgangerboleet, de Heksenboleet, de Bruine ringboleet en de Kastanjeboleet (in tegenstelling tot de overige boleten hebben de laatste twee ook nog eens een kleverige hoed bij vocht, bij droogte is die glad).

 Kostgangerboleet (Pseudoboletus parasiticus)

Ook dit (zie pijl)  is een boleet: de KOSTGANGERBOLEET . Het is een soort die parasiteert op een andere paddenstoel. Hij doet dit op één specifieke soort namelijk de Gele aardappelbovist. In Paddenstoelentijd 2016 deel 7 kun je hem beter bekijken en kun je er wat meer over lezen. De soort komt vrij algemeen voor op de zandgronden en de kans dat je ze dit jaar vindt is waarschijnlijk groter, omdat er ook dit jaar heel veel aardappelbovisten zijn. Hoewel ik dat niet kan garanderen……
De kleur is variabel; van bleekgeel tot diep oranjebruin. Vaak is de steel gebogen, onder de Aardappelbovist vandaan omhoog krommend. De buisjes aan de onderkant van de hoed zijn citroengeel tot roestbruin. Het vruchtvlees is gelig tot bruin.

 Goudgele zwameter en Roodsteelfluweelboleet

Ook de GOUDGELE ZWAMETER (Hypomyces chrysospermus) die je hier op de achtergrond ziet, heeft iets te maken met boleten. Daar parasiteert hij namelijk op. Hij "eet" ze als het ware zelfs op. Hier gebeurt dat bij een Roodsteelfluweelboleet. Ook op krulzomen kun je hem aantreffen. Het  is geen boleet, maar een schimmel die behoort tot de ascomyceten (de zakjeszwammen). Ze danken de naam zakjeszwammen aan de sporenzakjes, dat zijn de karakteristieke voortplantingsstructuren die alleen microscopisch waarneembaar zijn.

Goudgele zwameter in de beginfase

 

Als een zwam geparasiteerd wordt, krijgt die eerst een witachtige schimmellaag van schimmeldraden die in korte tijd de hele paddenstoel met een laag bedekt. In een later stadium voelt de aantasting poederachtig aan en krijgt die uiteindelijk een volledig gouden of gele kleur. In die laatste fase heb ik hem helaas nog niet aangetroffen, maar aan die kleur dankt ie dus zijn naam.  De boleet wordt, zoals je ziet, danig misvormd en zacht en gaat ten slotte rotten.

 

En nu dan de beloofde boleten die ik afgelopen jaren zoal waargenomen en gefotografeerd heb.

 

   

GEWOON EEKHOORNTJESBROOD

VROEG EEKHOORNTJESBROOD

BERKENBOLEET sl.  incl. Gewone, Bruingrijze, Groenwitte, Zwarte, Kleine, Bonte berkenboleet ?

GEWONE BERKENBOLEET

KASTANJEBOLEET

ROODSTEELFLUWEELBOLEET

HARDE POPULIERBOLEET

ROSSE POPULIERBOLEET

BRUINE RINGBOLEET

 RODE BOLEET

GEWONE HEKSENBOLEET 

GELE RINGBOLEET