Kleine zonnedauw

Je vraagt je misschien af: "heb ik dat niet al bij de vorige post gezien?" En ja, dat klopt.  Ik vond achteraf dat die post te uitgebreid was en dat het bijzondere van dit plantje daarom niet tot zijn recht kwam. Vandaar dat ik besloten heb dat gedeelte weg te halen en er een aparte post van te maken.

Kleine zonnedauw

Deze Kleine zonnedauw (Drosera intermedia)  vind je vooral in moerasachtige gebieden en natte, zure heidevelden. Het is een onopvallend plantje dat dreigde te verdwijnen. Ontwatering en ontginning ten behoeve van landbouwactiviteiten in de omgeving van deze zeldzaam wordende groeiplaatsen, waren ook bijna de doodsteek voor de zonnedauwsoorten, maar gelukkig is de soort nu door natuurherstel niet meer als zeldzaam aangemerkt.  De soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten momenteel dan wel als algemeen voorkomend, maar is toch zo sterk afgenomen dat ze nog steeds wettelijk beschermd wordt. Je vindt ze in Nederland voornamelijk op de zandgrondgebieden en in België vormen de Kempen het hoofdverspreidingsgebied. Op de Kwegt vond ik ze op enkele plaatsen in grote getale. Een interessant plantje in elk geval om eens goed te gaan bekijken.

Het vormt een bladrozet met een doorsnee van ca. 5 cm en met een hoogte van 2 tot maximaal 10 cm stappen we er meestal overheen, of (in het ergste geval) op...... Als je de moeite neemt om eens door je knieën te zakken, zie je hoe bijzonder dit prachtige plantje is.

De "vleesetende" Kleine zonnedauw lokt, vangt en verteert vooral kleine insecten door een glinsterend, kleverig druppeltje ( de dauw) aan de klierhaartjes, die op het uiteinde van de blaadjes zitten. Als een insect op het blad landt, kleeft het vast en het blaadje rolt zich vervolgens langzaam op om de prooi te verteren. Ze worden vervolgens verteerd door verteringsenzymen in de sappen die de blaadjes afscheiden en de vrijgekomen voedingsstoffen worden door de plant opgenomen.

De prooi dient om de plant te voorzien van voedingsstoffen die niet in de bodem voorkomen waar de planten leven of in lange tijden van droogte. Omdat de zonnedauw niet al zijn voedsel uit de bodem kan halen, overleeft hij dus ook onder minder optimale omstandigheden door zijn menu aan te vullen met insecten. Het blijft vaak niet beperkt tot kleine insecten zoals vliegjes en mugjes, want de kleefstof is zo sterk dat ook grotere soorten zoals dit lantaarntje er aan ten prooi vallen. Hoe meer druppels aan het insectenlijf hechten, hoe sneller de prooi door dit vocht wordt verteerd. Afhankelijk van de grootte van de prooi, openen de blaadjes zich weer langzaam als na een x-aantal dagen de hele inhoud van het insect is verteerd. Wat achterblijft zijn de glazige vleugeltjes en een verschrompeld zwart restje van de insectenhuid.

de Kwegt; "gewone" flora in juli 2022

In mijn vorige post vertelde ik een en ander over enkele bijzondere planten die in de Kwegt groeien. In deze post wil ik het hebben over de "gewone" planten die ik er vond. Over enkele opvallende soorten ga ik wat vertellen, maar bij de rest vermeld ik enkel de naam. Het is maar dat je een idee krijgt wat je er zoal tegen kunt komen.

Watercrassula, een invasieve woekeraar

Men zegt wel eens " Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan". Hiermee wil men dan zeggen: ‘niets is volmaakt’. En dat geldt ook voor de Kwegt. Het is er namelijk niet allemaal "hosanna", want je vindt er momenteel bijvoorbeeld ook een plant die men liever kwijt dan rijk is. Als er niet ingegrepen wordt, zou dat wel eens een  soort kunnen worden, die de meer kwetsbare soorten gaat overvleugelen.

Ik heb het over deze Watercrassula of Waternaaldkruid (Crassula Helmsii). De plant kan dichte groepen vormen waardoor inheemse planten worden verdrongen. Hele vennen kunnen er zelfs door dichtgroeien zodat het andere waterleven verstikt. 

Het is een voorbeeld van een verwilderde sierplant die een echte plaagsoort is geworden. De plant komt oorspronkelijk uit Australië. Zowel in Engeland, waar watercrassula al sinds 1950 aanwezig is, als in de Benelux gedraagt deze exoot zich invasief; ze vormen op steeds meer plaatsen een bedreiging voor inheemse soorten en dus voor de biodiversiteit. De plant is in de natuur gekomen doordat mensen overtollige planten uit hun vijver of aquarium in de natuur dumpten. De eerste waarneming in Nederland was in 1995. 

Na die eerste waarneming ging de verspreiding aanvankelijk nog niet zo hard, maar sinds 2010 dreigt het snel de verkeerde kant uit te gaan. De plant kan explosief uitgroeien in pionierssituaties zoals geplagde terreinen. Eens gevestigd is de soort vrijwel niet te verwijderen doordat ieder achtergebleven stukje stengel weer uitgroeit tot een plant. Ieder fragment is in feite een “stekje” dat elders weer verder kan groeien. Pogingen om ze op te ruimen zorgen dan ook soms ongewild tot nog verdere verspreiding. Ook grote grazers en ganzen spelen bij de verspreiding een rol. 

  De plant krijgt kleine onopvallende witte bloempjes, die ook nog eens vruchtbaar zaad produceren.  Het is niet voor niks dat terreinbeherende organisaties zoals natuurbeheer, gemeenten, provincies, waterschappen en Rijkswaterstaat, maar ook particulieren, zich  in toenemende mate zorgen maken over de schade en kosten die deze plant met zich meebrengt. 

Gewone waternavel

 Een ander plantje waar ook goed op gelet moet worden, is deze klein blijvende Gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris). Het is een inheemse moerasplant die behoort tot de klimopfamilie. Je moet hem niet verwarren met de invasieve Grote waternavel, die ooit werd verkocht als vijverplant en in het water terecht is gekomen doordat mensen hem weggooiden in de natuur. Bij hoge temperaturen, vermenigvuldigt de Grote waternavel zich zeer snel en gaat woekeren, wat funest is voor de biodiversiteit. Dat probleem speelde bijvoorbeeld vorig jaar aan de Kettingdijk. 

 Deze kleinere Gewone waternavel komt voor op natte, zwak zure, matig voedselrijke grond in veenmoerassen, natte hooilanden en langs vennen en rivieroevers. De plaats waar de plant wortelt, staat in de winter meestal onder water en valt in de zomer droog. De plantensoort gedijt dus goed bij zeer vochtige tot natte omstandigheden en is ook goed aangepast bij wisselende waterstanden. In voor de plant optimale omstandigheden kan die flink uitdijen en kan dan ook de meer oorspronkelijke vensoorten, zoals moerashertshooi, veelstengelige waterbies en kruipende moerasweegbree verdringen. Ik vraag me dan ook af of je blij moet zijn met zo’n plantje in de Kwegt. 

Het is goed te herkennen aan de typische bladeren. Ze staan als het ware als een schild op de bladsteel met de oppervlakte op het licht gericht. Je vindt ze in allerlei plantengemeenschappen op natte tot vochtige bodem, zoals veen, moeras en blauwgrasland. Ze kruipen als het ware over die bodem, vertakken zich en op de knopen wortelen ze. Aan die zelfde knopen ontwikkelen zich de stelen waarop als een tafelblad het bijna ronde blad staat.                

Kleine zonnedauw

Kleine zonnedauw in bloei

Na deze sombere berichtjes, stappen we gauw over naar de plantjes waar we wél een fijn gevoel bij krijgen. Zoals bij deze Kleine zonnedauw (Drosera intermedia). Je zult het plantje (dat sinds kort in bloei staat met kleine witte bloempjes), misschien herkennen, omdat je dat ook tegen kunt komen in de tuincentra, maar dat is een exoot. Een exoot is een plant, dier, of een ander organisme, dat van nature niet in Nederland voorkomt. Het gaat hierbij niet om soorten die elders in Europa inheems zijn en door klimaatsverandering oprukken naar Nederland, maar om soorten die door menselijk handelen in ons land terecht komen. De Kleine zonnedauw vind je echter ook als inheemse plant in onze eigen omgeving. Vooral in moerasachtige gebieden en natte, zure heidevelden. In mijn volgende post  kun je daar wat meer over lezen.

Een keuze uit andere soorten, die ik in de Kwegt  aantrof 

Brede lathyrus

Zwarte toorts

Stalkaars

Moerasrolklaver

Moerasrolklaver met steenhommel

Muskuskaasjeskruid

Vingerhoedskruid

Vingerhoedskruid

Hazenpootje

Smalle wikke

Grijskruid

Oranje havikskruid

Hopklaver

Egelboterbloem

                

                             Echt duizendguldenkruid                                   Grote wederik            

TOT SLOT:

Ik ben benieuwd of je me kan vertellen van welke plant onderstaande bloemen zijn.

Vaak zijn we meer geïnteresseerd in grote en vooral opvallende dingen en letten we niet op het kleine en onopvallende. Dat is ook bijvoorbeeld het geval met deze bloemen van deze planten die eigenlijk heel gewoon zijn. Zo gewoon dat we er niet (meer) naar omkijken. Die met de witte bloemen zag ik op een akker vlak bij de Kwegt. De lila vond ik iets verderop. Het zijn dus geen planten die we in de vrije natuur aantreffen. 

Een klein tipje van de sluier wil ik nog wel oplichten: de plant groeit namelijk wél in het wild in de Cordilleras van Chili en Bolivia en het is familie van de tomaat...  En mocht je het nu nog niet weten dan moet je deze anekdote eens lezen ,die ik ooit op de reissite van Columbusmagazine plaatste.